Заява прэзідэнта Беларусі Аляксандра Лукашэнкі аб магчымасці ўвесці агульную валюту з Расіяй выклікала вялікі рэзананс у рэспубліцы і за яе межамі. Пра тое, што гэта будзе за валюта і як будуць развівацца эканамічныя адносіны Расіі і Беларусі, аналітычнаму парталу RuBaltic.Ru распавёў прарэктар Фінансавага ўніверсітэта пры Урадзе РФ Аляксей Зубец.
- Спадар Зубец, у пачатку сакавіка прэзідэнт Беларусі Аляксандр Лукашэнка сказаў, што ў свой час прапаноўваў стварыць адзіную валюту Саюзнай дзяржавы Расіі і Беларусі. На Ваш погляд, ці рэальны пераход Расіі і Беларусі на агульную валюту, і па якім сцэнары гэта будзе адбывацца?
- Гэта было некалькі гадоў таму, калі гаворка ішла аб стварэнні адзінай валюты, пераходзе на рубель. Але пры гэтым беларускі бок хацеў атрымаць права голасу ў расійскай фінансавай сістэме, у пытаннях эмісійнай палітыкі, кіравання фінансавымі патокамі (пагадненне «Аб увядзеннi адзiнай грашовай адзінкі і фарміраванні адзінага эмісійнага цэнтра Саюзнай дзяржавы» было падпісана ў лістападзе 2000 года, аднак дамоўленасці засталіся нерэалізаванымі, таму што беларускае кіраўніцтва агучыла шэраг патрабаванняў, у тым ліку права самастойна праводзіць эмісію расійскага рубля - заўв. RuBaltic.Ru).
Тады расійскія ўлады на гэта не пайшлі. Палічылі, што расійская фінансавая сістэма павінна быць суверэннай ад знешняга ўмяшання.
Калі казаць пра тое, што адбываецца сёння, то Аляксандр Рыгоравіч спрабуе крыху патаргавацца з Расіяй.
Акрамя таго, зразумела, што альтэрнатывы інтэграцыі з Расіяй у Беларусі няма. Па-за гэтай інтэграцыі беларуская мадэль эканомікі і палітычная сістэма існаваць не могуць.
Калі Лукашэнка кажа, што Беларусь штурхаюць у НАТО, трэба расцэньваць гэта як элемент палітычнага гандлю. Бо беларускі лідэр выдатна разумее, што з ім асабіста будзе, калі ён здасца Альянсу. Лёс Мілошавіча, Кадафі, Хусэйна, Януковіча ва ўсіх перад вачыма.
Так што ніякай інтэграцыі з Захадам не будзе. Будуць спрэчкі ў частцы ўмоў далейшай інтэграцыі з Расіяй.
Гаворка не ідзе пра пераход на агульную валюту, гаворка ідзе аб стварэнні трэцяй валюты.
Будуць беларускі рубель, расійскі рубель і іншая валюта на падставе расійскага рубля, якая будзе прымацца ў міждзяржаўных разліках.
У беларускай эканоміцы існуе дастаткова шмат рызык, якія могуць паграджаць яе далейшаму росту. Неабходна памятаць, што знешні гандаль Беларусі дэфіцытны - ёсць даволі прыкметнае адмоўнае сальда гандлёвага балансу. Ен выраўноўваецца за кошт знешніх інвестыцый, у тым ліку з Кітая.
Калі негатыўны эканамічны сцэнар будзе рэалізаваны, то інтэграцыя з Расіяй пойдзе хутчэй. Калі ўраду ўдасца збалансаваць бюджэт і захоўваць нармальны ўзровень дабрабыту насельніцтва, то Лукашэнка не будзе спяшацца з інтэграцыяй.
- У чэрвені мінулага года, на пасяджэнні Вышэйшага дзяржсавета Саюзнай дзяржавы прэзідэнт Расіі Уладзімір Пуцін выказаў меркаванне, што таваразварот паміж Расіяй і Беларуссю можа вырасці да 50 млрд долараў у год. Ці рэалістычная гэтая лічба?
- Так, цалкам. Гэта пытанне расійскіх інвестыцый. У якой ступені расійскі бізнес, расійскія прадпрыемствы будуць зацікаўленыя ў тым, каб інвеставаць грошы ў Беларусь, купляць беларускія прадпрыемствы, мадэрнізаваць іх і выкарыстоўваць для гандлю з Еўропай ці рээкспарту вырабленай прадукцыі ў Расію.
Калі Беларусь будзе адкрытай і здольнай даць расійскаму бізнесу нармальныя ўмовы для працы, калі там будуць стварацца дадатковыя бізнесы і прадпрыемствы, то няма ніякіх перашкод для пашырэння беларускага экспарту ў Расію ці расійскага ў Беларусь.
Гэта пытанне палітычнай адкрытасці і тых прэферэнцый, якія могуць быць прапанованы расійскаму бізнесу на тэрыторыі Беларусі.
На сённяшні дзень беларускую палітыку ў адносінах да расійскіх інвестыцый варта разглядаць як асцярожную. У Беларусі расійскі бізнес і расійскія грошы не заўсёды сустракаюць добразычліва.
- Якія бліжэйшыя і стратэгічныя перспектывы развіцця эканамічных адносін паміж Расіяй і Беларуссю?
- Расія без Беларусі можа існаваць зусім свабодна. Пры гэтым, безумоўна, Расія зацікаўлена ў развіцці гандлёва-эканамічных адносін з далейшым выхадам на беларускі рынак, у развіцці адкрытых і зразумелых інвестыцый, транспартных калідораў, у тым ліку паліўна-энергетычных і лагістычных калідораў.
Расія зацікаўлена ў доступе на беларускі рынак, у інвестыцыях у беларускую эканоміку, у развіцці камунікацый, а з пункту гледжання палітыкі - у няўдзеле ў антырасійскіх праектах.
Беларусь, у сваю чаргу, мае крытычную патрэбу ў доступе на расійскі рынак сваёй харчовай, машынабудаўнічай, тэкстыльнай і іншай прадукцыі - усяго, што яны прадаюць у Расіі. Большая частка беларускай эканомікі першапачаткова разлічана на тое, каб вырабленую прадукцыю прадаваць менавіта на тэрыторыі Расіі. Заходнія інвестыцыі Беларусь прыцягвала менавіта з гэтай мэтай. Будуецца завод, які гоніць сваю прадукцыю, асноўны рынак для якой - гэта Расія.
Для Беларусі далейшае падтрыманне нармальных гандлёва-эканамічных адносінаў з Расіяй - умова крытычнага выжывання.
Я лічу, што інтэграцыйным працэсам паміж Расіяй і Беларуссю няма альтэрнатывы па чыста аб'ектыўных меркаваннях. Тут пытанне хуткасці. Калі будзе добрая палітычная воля з боку Беларусі, гэтыя працэсы пойдуць хутчэй, калі яна будзе не занадта добрай і з агаворкамі - павольней. Але ўжо зараз можна казаць пра тое, што цяперашняя залежнасць беларускай эканомікі нікуды не дзенецца.
Расія і Беларусь - гэта такія двайняты, у якіх няма шанцаў разысціся.
Гэты эканамічны падмурак будзе прышчэпкай ад усякага роду палітычных правакацый, якія мы назіраем апошнім часам. Нашы «заходнія партнёры» спрабуюць стварыць там апазіцыю, якая будзе русафобскай і паспрабуе правесці ў Беларусі гісторыю, падобную на тую, што адбылася на Украіне.
Аднак сур'ёзнай падставы для антырасійскага нацыяналізму ў Беларусі няма. Насельніцтва там дастаткова апалітычнае. Сярэдні клас займаецца гандлем і бізнесам, а асноўная частка насельніцтва працуе ў вытворчасці.
- Ці існуе рызыка сур'ёзнага пагаршэння расійска-беларускіх адносін у эканамічнай сферы?
- Важна памятаць, што Беларусь - гэта адразу некалькі эканомік.
Ёсць дзяржаўны сэктар: калгасы, саўгасы, буйныя дзяржаўныя прадпрыемствы, нафтаперапрацоўчыя заводы, прадпрыемствы па вытворчасці ўгнаенняў і гэтак далей. Разам з гэтым існуе сектар малога і сярэдняга бізнесу, які вельмі часта займаецца гандлем, звязаным з Польшчай і Літвой.
Ёсць дастаткова сур'ёзны бізнес з Расіяй, калі беларусы ствараюць на тэрыторыі Расіі прадпрыемствы, якія яны выкарыстоўваюць для эканамічнага ўзаемадзеяння з Беларуссю.
Гэты сектар досыць вялікі і з'яўляецца стабілізатарам для беларускай эканомікі.
Тыя фінансавыя патокі, якія генеруе малы і сярэдні бізнес, з'яўляюцца дадатковай падтрымкай. Тыя сувязі, якія маюцца у гэтага сектара з Расіяй, з'яўляюцца стабілізатарам для эканамічных адносінаў паміж дзвюма краінамі.
Я цалкам перакананы, што перспектыва развіцця адносінаў паміж Расіяй і Беларуссю пазітыўная. У адрозненні ад іншых краін, дзе могуць узнікнуць канфлікты, я не бачу перспектыў для пагаршэння расійска-беларускіх эканамічных адносінаў.