Прэзідэнт Расіі Уладзімір Пуцін і прэзідэнт Беларусі Аляксандр Лукашэнка паведамілі пра намер правесці новую двухбаковую сустрэчу, на якой будзе абмяркоўвацца развіццё Саюзнай дзяржавы. Аб Саюзнай дзяржаве ніколі не гаварылi так шмат, як на мяжы 2018-2019 гадоў. Тое, што адносіны паміж Мінскам і Масквой, нягледзячы на саюзніцкі характар, нясуць цяжар супярэчнасцяў і недастатковага паразумення і патрабуюць «інвентарызацыі», зразумела ўжо даўно. Аднак які характар будзе мець гэтая «інвентарызацыя»?
Улады абедзвюх дзяржаў пасля публічнага абмену падчас вельмі эмацыйнымі рэплікамі перанеслі далейшы дыялог аб развіцці двухбаковых адносін у кулуарны фармат, у рамках створанай двухбаковай камісіі па паглыбленні інтэграцыі. Казаць пра нейкія вынікі яе працы пакуль рана, аднак шуміха ў інфармацыйнай прасторы працягваецца.
Зразумела, «гарачая» тэма выклiкала шматлiкiя інфармацыйныя ўкіды.
Праціўнікі беларуска-расійскай інтэграцыі не маглі не выбраць момант, каб даць чарговы прапагандысцкі залп супраць Саюзнай дзяржавы.
Цэнтральнай стала тэма пагрозы беларускаму суверэнітэту. Само пытанне аб неабходнасці паглыблення інтэграцыі як умове прывілеяваных эканамічных стасункаў з Беларуссю, пастаўленае расiйскім бокам, былo растлумачана беларускімі апазіцыйнымі СМІ як «інтэграцыйны ультыматум», накіраваны на пазбаўленне Беларусі рэальнага суверэнітэту.
Гэтая тэма сапраўды з'яўляецца адным з найбольш вострых момантаў ў расійска-беларускіх адносінах. Улічваючы розніцу ў маштабах дзвюх краін, трывогi, што Саюзная дзяржава можа стаць формай «мяккага паглынання» Беларусі, цалкам зразумелыя.
Менавіта таму Мінск у сваім дыялогу з Масквой пастаянна робіць акцэнт на тэме недатыкальнасці суверэнітэту і захавання прынцыпу раўнапраўя ў двухбаковых адносінах.
Для апазыцыйных сілаў і медыя гэта наогул становіцца бясспрэчным аргументам супраць самой ідэі інтэграцыйнага аб'яднання з Расiяй. Карыстаюцца гэтай ахілесавай пятай беларуска-расійскіх адносін і на Захадзе, дзе тэма «абароны» беларускага суверэнітэту ад «расiйскай пагрозы» таксама вельмi распаўсюджаная.
Беларусаў пужаюць стратай суверэнітэту не ўпершыню
З пачаткам ўкраінскага крызісу гэтая тэма ўзнiкае пастаянна - дастаткова прыгадаць вэрхал вакол сумесных беларуска-расійскіх вучэнняў «Захад-2017», якія ў свой час аб'яўлялі ледзве не пачаткам акупацыі Беларусі. Мэта гэтых інфармацыйных укідаў зразумелая: стварыць атмасферу ўзаемнага недаверу паміж Масквой і Мінскам, блакаваць саму магчымасць канструктыўнага дыялогу наконт фармату інтэграцыі.
«Русафобія» у Беларусі
Некаторыя апазіцыйныя СМІ распаўсюдзiлi ў Iнтэрнэце два відэаролікі. На першым з іх «свядомы беларус» канфліктуе з чалавекам у казацкай шапцы і гоніць яго з вагона метро з крыкамі «чамадан-вакзал-Расiя».
У другім ролiку пасажыр таксі ў абразлівай форме патрабуе ў кіроўцы зняць георгіеўскую стужку, павязаную на люстэрка задняга выгляду.
З беларускай медыясферы ролікі трапiлi ў расійскую, у тым ліку на федэральныя каналы. Відавочна, на гэта і разлiчвалi, маючы на ўвазе посткрымскі патрыятычны кансэнсус у Расіі і негатыўнае ўспрыманне расійскім грамадствам любых праяў русафобіі ў постсавецкіх краінах.
Нельга выключаць, што ролікі былі пастаноўкай, першапачаткова разлічанай на медыйны эфект. Зрэшты, падобнага роду эпізоды здараюцца не ўпершыню.
У апошні час сутычкі паміж грамадзянамі «нацыянальнай» і «прарасiйскай» арыентацыі перыядычна трапляюць у Iнтэрнэт, а вадзіцелi з георгіеўскімі стужкамі або расійскімі сцяжкамі ў кабінах аўто робяцца ахвярамi агрэсii з боку некаторых апазiцыйных актывiстаў.
Усе гэтыя эпізоды нельга лiчыць масавай з'явай - гэта віртуальная вайна паміж нешматлікімі групамі палітызаваных актывістаў. Аднак яна, безумоўна, робiць свой негатыўны ўнёсак у інфармацыйны фон беларуска-расійскіх адносін.
На беларуска-расійскай тэме не маглі не папіярыцца і апазіцыйныя партыі, асабліва ўлічваючы, што ў Беларусі стартуе гарачы палітычны сезон напярэдадні прэзідэнцкіх і парламенцкіх выбараў, прызначаных на 2020 год.
Нагадала пра сябе найстарэйшая, хоць і некалькі прызабытая апазіцыйная партыя «Беларускі народны фронт» (БНФ), якая агучыла ініцыятыву аб адключэнні ў Беларусі вяшчання расійскіх тэлеканалаў. Гэтым дэмаршам для сваёй мэтавай аўдыторыі партыя БНФ не сказала нічога новага - адключэнне расійскіх мэдыя ці ўсталяванне паўнавартаснага пагранічнага кантролю з Расіяй традыцыйна значацца сярод асноўных пунктаў яе праграмы. Аднак на фоне агульнай нярвовасці расійска-беларускіх адносін гэтая заява ветэранаў беларускай апазіцыі зноў адгукнулася ў Расіі.
Выхад Беларусі з Саюзнай дзяржавы
Яшчэ адной ініцыятывай, з якой збіраецца выступіць беларуская апазіцыя, стане збор подпісаў за выхад Беларусі з Саюзнай дзяржавы.
Чакаецца, што акцыя будзе прымеркаваная да святкавання Дня Волі 25 сакавіка - галоўнага штогадовага мерапрыемства для беларускай апазіцыі. У мінулым годзе апазіцыя адзначала гэты дзень з вялікім размахам і медыйным рэзанансам ў сувязі са 100-гадовым юбілеем абвяшчэння так званай Беларускай народнай рэспублікі. Сёлета апазіцыйныя актывісты маюць намер развіць поспех, і барацьба з Саюзнай дзяржавай - чым не падстава?
Уся гэтая інфармацыйная шуміха наўрад ці неяк прынцыпова паўплывае на прыняцце рашэнняў у рамках Саюзнай дзяржавы. Аднак яна дэманструе агульную слабасць яго інфармацыйнага пазіцыянавання.
Па вялікім рахунку, у інфармацыйным плане Саюзная дзяржава прадстаўлена вельмі слаба, і прыгадваюць пра яе звычайна толькі тады, калі паміж Мiнскам і Масквой ўзнікаюць чарговыя эканамічныя супярэчнасці. Кулуарны і непублічны стыль прыняцця рашэнняў, абмежаванне інтэграцыйнай тэматыкi выключна эканамiчнымi адносiнамi без гуманітарнага і ідэалагічнага напаўнення пакідаюць інфармацыйную прастору за працiўнiкамi беларуска-расійскай інтэграцыі.
Шмат у чым гэта звязана з тым, што Мінск і Масква пакуль так і не здолелi дамовіцца аб самім фармаце інтэграцыі, па магчымасці пазбягаючы вынясення супярэчнасцяў у публічную сферу. Аднак праціўнікам Саюзнай дзяржавы, якія маюць цэласную сістэму аргументацыі і неабходны інфармацыйны рэсурс для яе агучвання, гэта дае істотную палітычную фору.