Уплыў міграцыйнага крызісу на мяжы Беларусі з Польшчай і краінамі Балтыі на міжнародныя адносіны застаецца ў фокусе ўвагі ўжо некалькі месяцаў. Значна радзей разглядаецца тэма ўплыву наплыву мігрантаў на сацыяльную і ўнутрыпалітычную сітуацыю ў самой Беларусі, куды прыбываюць "госці з Усходу". Гэта вялікая памылка, таму што па меры прыбыцця новых груп бежанцаў пры немагчымасці іх пранікнення на тэрыторыю Еўрасаюза расце пагроза дэстабілізацыі Беларусі. Пры самым негатыўным варыянце развіцця падзей выхадцы з Блізкага Усходу могуць зладзіць у Мінску "міграцыйны Майдан".
У Беларусі сёння і без мігрантаў хапае унутраных праблем. Ад разгона інфляцыі да нарастаючай напружанасці перад канстытуцыйным рэферэндумам.
Інфармацыйны шум вакол мігрантаў адцягнуў увагу масавай аўдыторыі. Апроч іншага, гэта часовы спосаб як бы «замарозіць» унутраныя бязладзіцы.
Аднак улада атрымлівае ад сітуацыі з уцекачамі нямала пабочных эфектаў.
Першае. Пратэсты 2020 года ў Беларусі былі задушаныя сілавымі метадамі. Усе апаненты рэжыму з рэспублікі не з'ехалі. Ёсць жыхары краіны, якія нелаяльныя да ўлады. Яны лічаць, што год таму сілавікі "перабралі".
Цяпер гэтыя людзі бачаць, што асуджаецца такі ж перабор з гвалтам у адносінах да мігрантаў з боку палякаў, а ніякіх мінімальных пакаранняў для мігрантаў няма. Так, уцекачы - гэта пацярпелы бок, але закон суровы. Калі нехта з курдаў разбіраў брук на пункце пропуску «Брузгі», то гэта як мінімум «адміністратыўка». А гэта дакладна было і адлюстравана многімі СМІ.
Акрамя таго, сам па сабе факт масавага намётавага лагера ў прымежнай паласе, плюс высечка дрэў - гэта таксама не стыкуецца з законамі Беларусі. Такая дзейнасць выходзіць за рамкі статуса "гасцей Беларусі".
Усе гэтыя факты не праходзяць міма беларускага грамадства.
Пытанні ўзнікаюць і ў тых, хто яшчэ ўчора адносіў сябе да лагера прыхільнікаў улады.
Падобнае выпрабаванне публікі на трываласць ва ўмовах, калі парадак трымаецца шмат у чым на сілавіках, - гэта адкладзеныя праблемы ў найбліжэйшай будучыні.
Другі момант. На мяжы ўсё добра адыграна і медыйна (ваенныя нават разгарнулі для грамадзянскіх СМІ паўнацэнны прэс-цэнтр), і лагістычна. Ідзе падвоз ежы, салдаты ўстанавілі вялікую палявую лазню, губернатар Гродзенскай вобласці, ён жа экс-міністр аховы здароўя, Уладзімір Каранік ледзь не асабіста правярае тэрмін прыдатнасці прадуктаў, якія раздаюць мігрантам. У часовы «інтэрнат» да бежанцаў увесь час прыязджаюць дэпутаты, іншыя важныя людзі, у тым ліку з міжнародных структур.
Але "флангі" засталіся непрыкрытымі. Уся энергія пайшла на "асноўны ўдар".
Медыйная дзяржмашына так і не дала разумнага тлумачэння таму, адкуль увогуле ўзяўся гэты наплыў усходніх людзей у Мінск.
Мігранты не першы месяц "тусуюцца" у некаторых гасцініц. Нехта на здымных кватэрах. Часам звальваюць гарамі рукзакі і палаткі ў падземных пераходах ці недалёка ад папулярнага гандлёвага цэнтра Мінска.
Цэнтр беларускай сталіцы мігранты таксама аблюбавалі. Адміністрацыя была вымушана павесіць аб'явы аб тым, што ўваход з турыстычнымі рукзакамі забаронены.
У выніку мінчане бачаць навалы незразумелых людзей, якія размаўляюць на незразумелай мове.
Іх мэты і матывацыя таксама не зразумелыя да канца. І, мяркуючы па лічбах, якія гучаць па афіцыйных каналах, большасць мігрантаў усё ж не на мяжы, а ў Мінску. Вываз тых, хто стаміўся і раздумаўся, быццам бы арганізаваны. Але таксама з праблемамі. Некаторыя рэйсы адмянілі, і натоўпы мігрантаў аблюбавалі ўжо і Нацыянальны аэрапорт Мінска.
Гэта таксама не можа не выклікаць пытанняў у грамадзян.
А раз адказу няма ў тэлевізары ці адказ невыразны, лаяльныя рэжыму беларусы ўпотай шукаюць інфармацыю ў ананімных тэлеграм-каналах.
Калі пачытаць чаты прыхільнікаў улады, «прэзідэнцкая гвардыя» рэзка кажа тым, хто сумняваецца: «Вы што, за пратэсты!?», «Нам з вамі не зразумець задуму ўладаў. Уладам лепш відаць!». Гэта не адказы, а звычайныя маніпуляцыі. Такімі фразамі нікога не пераканаеш.
Людзям незразумела, што будуць рабіць з мігрантамі, якія яўна надоўга затрымаліся ў Беларусі, але інтэгравацца ў мясцовае грамадства, як правіла, не жадаюць. Давайце сапраўды прызнаем, што ўсё добраахвотна назад не паедуць. А некаторыя ўжо зараз кажуць: "Паеду назад, каб зарабіць грошай на новую спробу".
Трэці момант.
Нявырашанасць сітуацыі і гіпатэтычная надзея на гуманітарны калідор у Германію пачала прыцягваць у Беларусь і іншых хадакоў.
За курдамі пацягнуліся мігранты з Афрыкі. Што з гэтым рабіць, пакуль незразумела.
Чацвёртае. І прыхільнікі ўлады, і крытыкі, і ўмоўна апалітычныя абывацелі задаюцца такім пытаннем: у Беларусі ёсць у вёсках незанятыя домікі, як пабудаваныя па прэзідэнцкай праграме, так і непатрэбныя ранейшым гаспадарам (урбанізацыя бярэ сваё). Якая-ніякая праца ў сельскай гаспадарцы ёсць. Няхай грошы там і невялікія, але ёсць стабільнасць, ежа і паліва для печы. Калі нейкая бяда са здароўем, падлечаць у раённай бальніцы. Чаму мігрантаў не задавальняе такі варыянт?
Гэта ж лепш вайны, пры любым раскладзе?
Праблема ў тым, што мігранты – гэта людзі ці з запытамі, ці не з такой адукацыяй, якую мяркуе простая сельская праца. Яны жадаюць у Германію, каб атрымліваць зусім іншыя заробкі ў зусім іншых сферах.
Пакуль самае верагоднае выйсце з сітуацыі для Беларусі – гэта ўзяць «ветлівым зморам» гасцей з Усходу.
Паіць/карміць/лячыць іх у імправізаваным лагеры на фоне "зачыненых дзвярэй" ЕС, каб большасць здалася і вярнулася дадому. Але мы ж разумеем, што шмат хто ўсё роўна захоча штурмаваць мяжу Еўрасаюза зноў і зноў. Проста так не супакояцца.
Адсюль іншая верагоднасць.
Мігранты ад "безнадзейнасці" цалкам могуць зладзіць міні-майдан і ў самой Беларусі.
У гандлёва-лагістычным цэнтры ўжо быў невялікі мітынг. Пакуль супраць ЕС. Пры цяперашнім развіцці палітычных тэхналогій і сацыяльных сетак, а таксама пільнай увазе іншых дзяржаў і замежных СМІ да міграцыйнага крызісу могуць узнікнуць небяспечныя правакацыі.
І тут зноў чуецца лёгкае нараканне сярод лаяльнага насельніцтва: "А як гэта ўлада прыгрэла тут імпарт усходняга майдана?"
У доўгатэрміновай і сярэднетэрміновай перспектывах міграцыйны крызіс істотных дывідэндаў Беларусі не дасць.
А вось адыгрываць ролю дэстабілізуючага фактара ён пачаў ужо зараз.