У чацвер 9 верасня павінна адбыцца чарговая сустрэча прэзідэнтаў Расіі і Беларусі. Інфармацыйны фон вакол гэтай сустрэчы нечакана узбадзёрыў пасол Беларусі ў Расіі Уладзімір Сямашка, які абвясціў, што прэзідэнты, нарэшце, падпішуць шматпакутныя «дарожныя карты» паглыбленай інтэграцыі, узгадненне якіх цягнецца ўжо больш за два гады. Зрэшты, неўзабаве беларускае пасольства абвергла ўласнага шэфа, заявіўшы, што пасла «не так зразумелі», а «сумесная праца бакоў над саюзнымі праграмамі інтэграцыі працягваецца ў канструктыўным рэчышчы».
Пазней некаторую яснасць у пытанне ўнёс прэзідэнт Беларусі Аляксандр Лукашэнка: «Калі мы дамовімся канчаткова з прэзідэнтам Расіі 9-га, то 10-11-га ўрады збяруцца, разгледзяць, прымуць гэтыя праграмы. А потым мы іх зацвердзім на Вышэйшым дзяржсавеце».
Такім чынам, гаворка пра «дарожныя карты» (пераўтвораныя у «праграмы інтэграцыі») на сустрэчы двух прэзідэнтаў ўсё-ткі будзе ісці, а іх канчатковае падпісанне павінна адбыцца на Вышэйшым дзяржсавеце Саюзнай дзяржавы, які звычайна праходзіць у кастрычніку-лістападзе.
Аднак агаворка "калі мы дамовімся” паказвае, што ўпэўненасці ў поспеху інтэграцыйных перамоваў па-ранейшаму няма.
Пры гэтым Аляксандр Лукашэнка зноў закрануў сваю любімую тэму беларускага суверэнітэту: «Ніякай гаворкі пра страту суверэнітэту няма. Сёння мы настолькі адукаваныя і разумныя, што, не губляючы суверэнітэту ні Расіі, ні Беларусі, можам выбудаваць такія адносіны, якіх няма ні ў федэратыўных, ні ў унітарных дзяржавах».
Што гэта за унікальная мадэль адносінаў, беларускі лідэр, аднак, не ўдакладніў.
З сказанага можна зрабіць выснову, што настрой афіцыйнага Мінска ў адносінах да інтэграцыі з Расіяй застаецца нязменным.
Беларускія эліты па-ранейшаму разглядаюць адносіны з Масквой праз прызму «пагрозы суверэнітэту» і зацягваюць падпісанне любых пагадненняў, якія, на думку беларускага боку, гэтаму суверэнітэту могуць пагражаць.
Пры гэтым беларускі бок не забывае пра бонусы, якія, на яго думку, належаць Беларусі за «асаблівыя адносіны» з Масквой. Так, пасол Сямашка, кажучы аб хуткім падпісанні дарожных карт, заявіў, што з канца гэтага года Беларусь пачне атрымліваць кампенсацыі за падатковы манеўр Расіі ў нафтавай галіне.
Са свайго боку, Аляксандр Лукашэнка анансаваў маштабныя пастаўкі расійскіх узбраенняў у Беларусь. Гаворка ідзе пра дзясяткі самалётаў, верталётаў і, магчыма, нават ракетныя комплексы С-400.
Пры гэтым беларускі лідэр зноў адхрысціўся ад ідэі стварэння пастаянных расійскіх ваенных баз на тэрыторыі Беларусі.
«Дзве сувэрэнныя дзяржавы, але мы ж выбудавалі свае адносіны. У нас, лічы, адзіная армія, аснову якой на заходнім напрамку складае беларуская. Не дай бог вайна - беларуская армія ўступае ў гэтую бойку першай, і адразу ж падключаецца ўся заходняя частка Узброеных сіл Расіі, і мы разам будуем абарону і супраціў свайму ворагу », - сказаў Лукашэнка.
Расійскі бок усе гэтыя заявы ніяк не каментуе і свайго стаўлення не выяўляе. Падобны безэмацыйны стыль даўно стаў адметнай рысай палітыкі Крамля ў дачыненні да Беларусі.
Тым не менш, падобна на тое, што эпапея з «дарожнымі картамі» сапраўды падыходзіць да канца, і гэта будзе азначаць новы этап беларуска-расійскіх адносін.
Нагадаем, сама ідэя «дарожных карт» стала спробай падштурхнуць і ўдыхнуць новае жыццё ў забуксаваўшы інтэграцыйны працэс. З прычыны шматвектарнай палітыкі афіцыйнага Мінска, якая часам набывала адкрыта несяброўскі ў адносінах да Расіі характар, Масква пачала паступова згортваць субсідаванне свайго беларускага саюзніка, а ў Мінск быў накіраваны паслом Міхаіл Бабіч, задачай якога было правесці ўсебаковую рэвізію беларуска-расійскіх адносін.
Беларусі было прапанавана падпісаць пакет «дарожных карт», якія павінны пазначыць выразныя параметры беларуска-расійскай інтэграцыі.
Няяўна мелася на ўвазе, што «дарожныя карты» будуць фактычна азначаць істотнае паніжэнне ўзроўню інтэграцыі ў параўнанні з тым, што меркавала Дамова аб стварэнні Саюзнай дзяржавы 1999 года. Беларускі бок даў недвухсэнсоўна зразумець, што бачыць саюз як выключна эканамічны, без палітычнага складніка і наднацыянальных органаў.
Пра гэта неаднаразова заяўляў беларускі міністр замежных спраў Уладзімір Макей. З ім салідарны і Аляксандр Лукашэнка, які адкрытым тэкстам заявіў, што «палітычная» дарожная карта была выкінутая з інтэграцыйнага пакета, прычым, па словах беларускага лідэра, прапанова пра гэта паступіла ад Уладзіміра Пуціна. Расійскі бок гэтыя словы не пацвердзіў, але і не абверг.
Такім чынам, якія ж інтарэсы бакоў у гэтым зацягнутым інтэграцыйным танцы? Інтарэс беларускага боку зразумелы - гэта максімальнае падаўжэнне камфортнага для афіцыйнага Мінска фармату «нафта ў абмен на пацалункі», гэта значыць атрыманне ад Расіі максімальных эканамічных прэферэнцый у абмен на славесныя запэўніванні ў саюзніцтве пры захаванні свабоды рук.
Пастаяннае зацягванне працэсу ўзгаднення дарожных карт, а таксама выдаленне з іх нязручных для Мінска «палітычных» пунктаў з'яўляюцца часткай гэтай стратэгіі.
А вось чаго хоча Расія? У дыялогу з Беларуссю Крэмль ужо шмат гадоў вядзе сябе вельмі стрымана, толькі рэагуючы на сігналы, якія ідуць з Мінска, і публічна не агучваючы ўласныя чаканні ад беларуска-расійскай інтэграцыі.
Па ўсёй бачнасці, Масква, знаходзячыся пад магутным палітычным і эканамічным ціскам Захаду і маючы ў непасрэднай блізкасці тлеючы канфлікт на Данбасе, узрастаючую нестабільнасць у Закаўказзе і Цэнтральнай Азіі, не хоча ісці на павышэнне ставак у беларускай гульні. Відавочна, што любы "прарыў" у беларуска-расійскай інтэграцыі будзе успрыняты Захадам як чарговы акт «расійскай агрэсіі» і «гібрыднай вайны», з усімі вынікаючымі з гэтага наступствамі.
Нельга выключаць, што паміж Расіяй і Захадам склалася тайная дамоўленасць: Захад не ўмешваецца ў сітуацыю ў Беларусі, але і Расія не педалюе тэму Саюзнай дзяржавы. У гэтую схему цалкам укладваецца і падпісанне «дарожных карт».
Пазбаўленыя палітычнага складніка, яны не будуць мець і выбуховага медыя-эфекту, здольнага выклікаць рэзкую рэакцыю на Захадзе. У той жа час, яны істотна абмяжуюць свабоду манеўру для Лукашэнкі.
Напэўна беларускі бок будзе максімальна зацягваць рэалізацыю дасягнутых дамоўленасцей. Аднак рабіць гэта будзе значна складаней. У адрозненне ад Дамовы аб Саюзнай дзяржаве, сабатаваць якую можна за даўнасцю гадоў, «дарожныя карты» будуць актуальным дакументам. Акрамя таго, адсутнасць палітычнага складніка пазбаўляе Мінск любімага аргументу аб «пагрозе суверэнітэту».
Традыцыйны эканомікацэнтрызм мыслення расійскіх элітаў таксама можа тлумачыць тое, чаму Масква досыць лёгка адмовілася ад палітычнай інтэграцыі з Беларуссю.
Калі атрымаецца дамагчыся ўніфікацыі падатковага і мытнага заканадаўства, гэта, з пункту гледжання Крамля, можа прывязаць Беларусь значна надзейней за любыя палітычныя дэкларацыі.
Аднак можна не сумнявацца, што нават калі «дарожныя карты» будуць у рэшце рэшт падпісаныя, іх практычная рэалізацыя апынецца той яшчэ эпапеяй, а афіцыйны Мінск прадоўжыць шукаць новыя шчыліны і спрабаваць гуляць на супярэчнасцях Расіі і Захаду.