Расія і Беларусь далі старт сумесным стратэгічным вучэнням «Захад - 2021», якія будуць праходзіць 10-16 верасня. Вучэнні, апроч іншага, закліканыя прадэманстраваць узровень ваеннай кааперацыі краін саюзніц. Асновай гэтай кааперацыі з'яўляецца ваенна-тэхнічнае супрацоўніцтва, якое захавалася з часоў СССР і актыўна развівалася ў постсавецкі перыяд. Аналітычны партал RuBaltic.Ru разабраўся ў спалучэнні ваеннай прамысловасці Расіі і Беларусі.
На сённяшні дзень двухбаковае супрацоўніцтва актыўна развіваецца, грунтуючыся на ўзаемных намаганнях бакоў па падтрыманню неабходнага ваеннага патэнцыялу Расіі і Беларусі, на арганізацыі і ажыццяўленні сумесных мер па прадухіленні ваеннай пагрозы і адбіцця магчымай агрэсіі на агульнай абароннай прасторы.
У сакавіку 2021 года ў Маскве кіраўнікі абаронных ведамстваў дзвюх краін Віктар Хрэнін і Сяргей Шайгу абмеркавалі рэалізацыю мерапрыемстваў праграмы стратэгічнага партнёрства Беларусі і Расіі на 2021-2025 гады і прыйшлі да адзінай думкі аб неабходнасці фарміравання трох вучэбна-баявых цэнтраў сумеснай падрыхтоўкі, дзе будуць рыхтаваць спецыялістаў Ваенна-паветраных сіл, войскаў супрацьпаветранай абароны і Сухапутных войскаў.
На ільготных умовах былі заключаныя кантракты на пастаўку, рамонт і мадэрнізацыю зенітнага ракетнага ўзбраення, сродкаў сувязі, радыёэлектроннай барацьбы, стралковага і артылерыйскага ўзбраення, боепрыпасаў, авіяцыйна-тэхнічнай маёмасці для патрэб беларускага войска. Многія з іх ужо рэалізаваныя.
Моцнае раздражненне ў краінах НАТА выклікае нарастаючае супрацоўніцтва Мінска і Масквы ў сферы забеспячэння Беларусі новым расійскім узбраеннем.
Бакі вядуць перадкантрактную работу па пастаўках у рэспубліку зенітных ракетных комплексаў С-400 і ракетна-гарматных «Панцыр». Прадугледжваецца таксама з'яўленне ў Беларусі ўдарных верталётаў Мі-35 і двух батальённых камплектаў расійскіх бронетранспарцёраў БТР-82А. Да кастрычніка 2022 года ў Беларусь павінны прыбыць яшчэ чатыры Су-30см. Пастаўкі прадукцыі ваеннага прызначэння ажыццяўляюцца па кантрактах, што заключаюцца ўпаўнаважанымі арганізацыямі без выдачы ліцэнзій на ўвоз (вываз) прадукцыі ваеннага прызначэння.
Пасля распаду СССР перад беларускай ваеннай прамысловасцю ўстаў шэраг выклікаў. Рэзка скараціліся аб'ёмы вытворчасці, апынуліся разарванымі многія кааперацыйныя сувязі. Тым не менш, рэспубліка здолела захаваць ядро ВПК: усе КБ і НДІ.
Акрамя таго, Беларусь здолела звярнуць недахоп фінансавых рэсурсаў для масавых закупак новага ўзбраення на сваю карысць: у рэспубліцы ідзе мадэрнізацыя ўзбраенняў і ваеннай тэхнікі савецкай вытворчасці.
І пры тым вельмі паспяхова: мадэрнізаваная тэхніка прапануецца на экспарт у Цэнтральную Афрыку, Паўднёва-Усходнюю Азію, Лацінскую Амерыку і іншыя рэгіёны. У Беларусі таксама асвойваюцца новыя напрамкі развіцця ВПК: высокадакладная ракетная зброя, БПЛА і бронемашыны. Можна ўпэўнена сказаць, што патэнцыял беларускага ВПК савецкага перыяду быў захаваны і прымножаны.
Работы ў галінах радыёэлектронікі, оптыкі і оптаэлектронікі вядуцца як на экспарт (перш за ўсё ў Расійскую Федэрацыю), так і для патрэб уласных узброеных сілаў. Так, ААТ «КБ Радар» распрацавала сямейства двух-і трохкаардынатных радыёлакатараў «Усход» і радыёлакацыйны комплекс выяўлення малавышынных мэтаў «Раса-РБ».
Разрыў ваенна-тэхнічных сувязей з Украінай паказаў, што вытворчасць кампанентаў ўзбраенняў за мяжой мае свае рызыкі, і паставіў пытанне аб імпартазамяшчэнні ў ваеннай сферы. ВПК Беларусі ў значнай ступені застаецца пастаўшчыком камплектуючых ўзбраенняў і ваеннай тэхнікі для абаронных прадпрыемстваў Расійскай Федэрацыі.
Па дадзеных Дзяржкамваенпрама Рэспублікі Беларусь, 99 беларускіх прадпрыемстваў пастаўляюць 1880 найменняў камплектуючых і элементаў ўзбраенняў для 255 прадпрыемстваў абаронна-прамысловага комплексу (АПК) Расіі, а доля паставак з Беларусі ў абаронным заказе Расіі складае каля 15%.
Асабліва важнае значэнне маюць пастаўкі шматвосевых спецыяльных колавых шасі, якія выпускаюцца ААТ «Мінскі завод колавых цягачоў» (МЗКЦ). На мінскіх шасі таксама размяшчаюцца баявыя сродкі аператыўна-тактычных ракетных комплексаў (АТРК) «Іскандэр», берагавых ракетных комплексаў (БРК) «Бастыён» і «Баль», рэактыўных сістэм залпавага агню (РСЗА) «Ураган-1М», самаходныя пускавыя ўстаноўкі і мабільныя РЛС зенітнай ракетнай сістэмы (ЗРС) С-400 «Трыюмф» і г.д.
На Расію прыпадае каля паловы ўсяго экспарту МЗКЦ, а камплектуючыя для вытворчасці тэхнікі паступаюць на гэты завод з 280 расійскіх прадпрыемстваў.
Асабліва важнае значэнне для Расіі мае высокатэхналагічная беларуская ваенная прадукцыя. Гэта, перш за ўсё, аптычныя і оптыка-электронныя прыцэльныя сістэмы (так, Беларусь пастаўляе ў Расію шматканальныя прыцэлы наводчыка «Сасна-У» для мадэрнізаваных танкаў Т-72Б3), цеплавізійныя прыцэлы наводчыка «Эса» (для танкаў Т-90С), « Пліса »(для танкаў Т-80У),« Эса-72 »(для танкаў Т-72) і« Вясна-К »(для баявых машын пяхоты БМП-3) і інш.) (ААТ« Пеленг »), оптыка-электроннае абсталяванне для расійскіх спадарожнікаў дыстанцыйнага зандзіравання Зямлі (ААТ« Пеленг ») і г.д.
Вытворчая кааперацыя абаронных комплексаў пры гэтым не з'яўляецца аднабаковай.
У сваю чаргу, 940 расійскіх прадпрыемстваў у рамках вытворчай кааперацыі пастаўляюць 67 прадпрыемствам ВПК Беларусі каля 4 000 найменняў прадукцыі.
У стадыі абмеркавання знаходзіцца праект стварэння расійска-беларускага ЗРК блізкага дзеяння. Абмяркоўваецца таксама магчымасць стварэння сумеснага прадпрыемства па вытворчасці ручных супрацьтанкавых гранатамётаў (РПГ).
У той жа час, нягледзячы на развітую кааперацыю ВПК Беларусі і АПК Расіі, існуюць пэўныя выклікі і праблемы. Так, у расійскага бізнэсу ёсць праблемы з набыццём акцый беларускіх абаронных прадпрыемстваў. Напрыклад, праваліліся перамовы аб куплі МЗКЦ расійскай кампаніяй КамАЗ, якія доўжыліся тры гады.
У 2012 годзе «Раскосмас» збіраўся купіць дзяржаўную долю (48,9% акцый) ААТ «Пеленг», але гэтая здзелка таксама не адбылася. Не быў рэалізаваны і праект аб'яднання холдынгавай кампаніі «Расійская электроніка», якая ўваходзіць у дзяржкарпарацыю «Ростэх», з мінскім ААТ «Інтэграл».
Ёсць і адваротныя прыклады. Так, у 2011 годзе расійская кампанія «Радыёфізіка», якая ўваходзіць у АТ «Канцэрн ВКА« Алмаз - Антэй », набыла 100% акцый гомельскага Канструктарскага бюро сістэмнага праграмавання (КБСП), якое спецыялізуецца на распрацоўцы праграмнага забеспячэння для кіравання радыёлакацыйнымі сістэмамі і, у прыватнасці, сістэмамі кантролю касмічнай прасторы. У 2015 годзе расійскае АТ «Навукова-вытворчае аб'яднанне
«Квант» (Ноўгарад), якое ўваходзіць у АТ «Канцэрн Радыёэлектронныя тэхналогіі» (КРЭТ) дзяржкарпарацыі “Ростэх" і беларускае ААТ “АГАТ - сістэмы кіравання" стварылі сумеснае прадпрыемства «РЭБ Тэхноладжы», якое займаецца мадэрнізацыяй, рамонтам і тэхнічным абслугоўваннем комплексаў і сродкаў РЭБ.
Нягледзячы на некаторыя праблемы і супярэчнасці, варта чакаць, што кааперацыя беларускага ВПК і расійскага АПК будзе далей развівацца.
Яна адказвае ваенна-стратэгічным інтарэсам абедзвюх дзяржаў, абапіраецца на наладжаную на працягу многіх дзесяцігоддзяў вытворчую кааперацыю і эканамічна выгадная (перш за ўсё Беларусі, якая ў фінансавых адносінах прадае ў Расію больш, чым сама закупляе прадукцыі расійскага АПК).
Пашырэнне гэтай кааперацыі магло б ісці шляхам стварэння расійска-беларускіх абаронных СП (як у Беларусі, так і ў Расіі). Першыя крокі ў гэтым напрамку ўжо зробленыя.