Суд Еўрапейскага саюза ў Люксембургу абавязаў Польшчу плаціць мільён еўра штрафу штодня за "адыход ад прынцыпаў вяршэнства закона". Па сутнасці, гэта эканамічныя санкцыі ЕС супраць краіны-члена ЕС. Канфлікт Польшчы з Еўрасаюзам мае непасрэднае значэнне для былых савецкіх рэспублік. Да заходніх еўрапейцаў прыходзіць разуменне, што было стратэгічнай памылкай прымаць у свой саюз надта адрозную ад іх ментальна вялікую славянскую краіну. Для Украіны, Беларусі і іншых усходніх суседзяў "Адзінай Еўропы" паводзіны Польшчы ставіць крыж на спадзяваннях, што іх калі-небудзь прымуць у ЕС.
«Былая камуністычная дзяржава спрабуе ўкараніць карціну альтэрнатыўнай рэальнасці, стварае ўласную невялікую бурбалку фэйкаў — гэтак жа, як з поспехам рабіў Дональд Трамп, калі быў прэзідэнтам ЗША», - піша шведскае выданне пра нядаўнія слуханні ў Еўрапарламенце, прысвечаныя паводзінам Польшчы. - Нахабства і самаўпэўненасць Польшчы ў нечым нават выклікаюць сімпатыю. Рэдка ўбачыш старшыню Еўрапейскай камісіі настолькі моцна прыгнечанай і занепакоенай, як калі яна, сціснуўшы зубы, паўтарае польскаму прэм'ер-міністру, што ЕС не мае намеру бяздзейнічаць перад абуральным выклікам з боку Польшчы».
Падобныя матэрыялы ў СМІ дзяржаў "Старой Еўропы" выходзяць дзясяткамі. Лейтматыў у іх адзін.
Польшча - гэта ганьба еўрапейскай інтэграцыі, яе паводзіны нясуць пагрозу існаванню Еўрасаюза.
У максімальна завостранай форме гэтую думку выказалі галандскія карыкатурысты, якія адлюстравалі Рэч Паспалітую ў вобразе жудаснага мужыка ў ватоўцы, які збівае кеглі - краіны ЕС. Карыкатура ва ўсіх сэнсах паказальная.
У запале сваркі, як гэта часта бывае, зносіцца ўсё наноснае-паліткарэктнае, і агаляюцца глыбіні падсвядомага. У дадзеным выпадку ўсплывае на паверхню ўсё тое, што еўрапейцы думаюць аб паляках.
А думаюць яны аб іх усё тое, што стагоддзямі думалі. Усходнія варвары, славянскія свінні. Польшча гістарычна лічылася памежнай паласой, на якой сканчаецца Еўропа і пачынаецца Азія. Размешчаная на ўсход Расія (Масковія) лічылася ўжо адназначна Азіяй, але і Польшчу заходнія еўрапейцы паўнацэннай часткай сябе ніколі не лічылі.
Пакуль Еўропа, якая пашыраецца на ўсход, была бадзёрая і ўпэўненая ў сваіх сілах, а Польшча і іншыя постсацыялістычныя дзяржавы выказвалі гатоўнасць паводзіць сябе, як прыкладныя вучні Францыі, Германіі і іншых «бацькоў-заснавальнікаў» Еўрасаюза, такія размовы былі не ў модзе.
Затое зараз, калі канфлікт палякаў і «Старой Еўропы» даходзіць да скандальных высвятленняў адносін у Брусэлі, пытанне аб тым, ці трэба было прымаць у ЕС народ, настолькі адрозны ментальнасцю і гістарычным досведам ад жыхароў берагоў Роны і Рэйна, аказалася цэнтральным.
З Польшчай у еўрапейцаў атрымалася як з актывісткай Шурачкай са «Службовага рамана». У 2004 годзе яе на хвалі энтузіязму вылучылі ў ЕС і з таго часу ніяк не могуць засунуць назад. Усе еўрапейскія функцыянеры разводзяць рукамі: у статутных дакументах ЕС не прадугледжана прававых механізмаў, як можна выгнаць краіну з Еўрасаюза. Калі Еўрапейскі саюз ладзіўся, не меркавалася, што ў ім можа знайсціся краіна, да якой будзе неабходна прымяняць падобныя меры.
Таму максімум таго, чым можна паўплываць на Польшчу - гэта пазбавіць яе права голасу ў Еўрапейскім савеце і пазбавіць датацый з бюджэту ЕС. Іншымі словамі - увесці супраць яе санкцыі. Апошняя мера ўжо прымяняецца: штосутачны штраф у 500 тысяч еўра за распрацоўку вугальнай шахты «Тураў» - гэта і ёсць завуаляваныя санкцыі супраць Варшавы.
Пры гэтым еўрапейцам зразумела, што рабіць з усходнімі суседзямі Польшчы.
Пасля такой нядобрай гісторыі з Польшчай Украіну, Малдавію, Беларусь і іншыя краіны "Усходняга партнёрства" не возьмуць у ЕС ніколі.
Таму што ў іхнім выпадку ментальны разрыў яшчэ больш відавочны, чым з Польшчай. Польшча хаця б каталіцкая краіна, дзяржавы "Усходняга партнёрства" - праваслаўныя (не лічачы Азербайджана, там наогул іслам). Польшча гістарычна ўспрымалася як мяжа паміж Еўропай і Азіяй. Усё, што на ўсход ад яе, у вачах еўрапейцаў - адназначна, Азія.
Калі Еўрапарламент трасе ад некалькіх дзясяткаў польскіх дэлегатаў, можна ўявіць, што там будзе рабіцца, калі яго папоўняць дэпутаты Вярхоўнай рады Украіны. Бойкі, фаеры, блакіраванне трыбуны, песні пра Бандэру і бойкі з-за іх з тымі ж палякамі.
І нікому ўжо не раскажаш, што ўкраінцы - здольныя вучні, што яны імкнуцца да еўрапейскіх каштоўнасцяў і стандартаў. Палякі таксама імкнуліся і былі прыкладнымі вучнямі, калі прасіліся ў ЕС. А як увайшлі, дык панеслася душа ў рай.
Парадокс гісторыі ў тым, што менавіта Польшча, якая шмат гадоў выступала «правадніком» еўрапейскай інтэграцыі былых савецкіх рэспублік, ставіць зараз сваімі паводзінамі крыж на іх перспектывах уступіць у ЕС.
"Усходняе партнёрства" для Еўропы канчаткова становіцца аптымальнай формай узаемадзеяння з Украінай, Малдовай і іншымі. Абавязкі перад Бруселем асацыіраваныя з ЕС постсавецкія краіны нясуць, а правоў ніякіх не маюць.
І не трэба ў будучыні будзе ламаць галаву, як іх выгнаць з ЕС, калі пачнуць паводзіць сябе па-польску.
Не браць іх у ЕС - вось і ўсё.
Тады і выганяць не давядзецца.