Адыходзячы год апынуўся этапным для дзяржаў у прыграніччы Расіі. Ён паказаў, што заходнія саюзнікі ненадзейныя, Кітай здольны жорстка адстойваць свае інтарэсы на міжнароднай арэне, а залежнасць ад Расіі праз 30 гадоў пасля распаду СССР не толькі захоўваецца, але і ўзмацняецца. Аналітычны партал RuBaltic.Ru зрабіў чатыры ключавыя высновы з палітычнага 2021 года для суседзяў Расіі.
Расія ўстанаўлівае свае правілы гульні на постсавецкай прасторы.
На галоўным напрамку геапалітычнага супрацьстаяння Расіі і Захаду - украінскім - у 2021 годзе адбыўся пералом.
Масква дабілася цвёрдых гарантый таго, што праблема Данбаса не будзе вырашаная шляхам ваеннай агрэсіі Кіева супраць непрызнаных Данецкай і Луганскай народных рэспублік.
Увесну, калі ў Кіеве загаварылі аб магчымасці пайсці ў наступ на Данбас і пачалі сцягваць войскі да лініі размежавання, Расія падцягнула да патэнцыйнага тэатра ваенных дзеянняў свае войскі і размясціла іх па перыметры расійска-ўкраінскай мяжы. Прадстаўнікі Крамля публічна заявілі, што калі Кіеў адкрые агонь, дык гэта стане пачаткам канца Украіны як дзяржавы.
Пасля некалькіх тыдняў істэрыкі на Украіне і на Захадзе, палітычнае і ваеннае кіраўніцтва Украіны адраклося ад сваіх слоў і аб'явіла, што ў яго і ў думках не было якіх-небудзь іншых сцэнарыяў рэінтэграцыі Данбаса, акрамя мірных.
Пад канец года ваенны сцэнар у Данбасе канчаткова пахаваў прэзідэнт ЗША Джозэф Байдэн, які пасля размовы з Уладзімірам Пуціным заявіў прама: у выпадку вайны Расіі з Украінай Амерыка ваяваць з РФ на баку Украіны не стане. Іншымі словамі, калі Кіеў нападзе на Данецк, у Пуціна развязаныя рукі для ваеннай акупацыі Украіны.
Гэта пералом.
Расія на прыкладзе Украіны ўстанавіла новыя правілы гульні ў блізкім замежжы: яна нікому не дазволіць ладзіць у сваім прыграніччы этнічныя чысткі і «маленькія пераможныя войны».
І амерыканцы змушаныя былі пагадзіцца на гэтыя правілы.
ЗША фатальна «аблажаліся» як глабальная супердзяржава
Паслабленне ЗША, якое працягваецца апошнія некалькі гадоў, у 2021 годзе выйшла на якасна новы ўзровень.
Год пачаўся з такой неапісальнай ганьбы для амерыканскай дэмакратыі, як захоп Капітолія ўльтраправымі прыхільнікамі прайграўшага выбары прэзідэнта Дональда Трампа. Новы прэзідэнт ЗША, састарэлы Джо Байдэн, якога адміністрацыя Белага дома ўвесь год хавала ад грамадскасці, спадзяванняў саюзнікаў на адраджэнне Амерыкі не апраўдаў.
Пры Байдэне працягнуўся курс Трампа на згортванне амерыканскай прысутнасці ў вонкавым свеце, засяроджванні на барацьбе з Кітаем і сыход Амерыкі з перыферыйных для сусветнай палітыкі рэгіёнаў, адным з якіх канчаткова стала Еўропа.
Апафеозам паслаблення ЗША ў 2021 годзе стаў вывад амерыканскіх войскаў з Афганістана, які абярнуўся панічным уцёкам амерыканцаў, падзеннем праамерыканскага рэжыму яшчэ да эвакуацыі амерыканскага кантынгенту і захопам улады ў Кабуле міжнароднай тэрарыстычнай групоўкай «Талібан» (забарона ў Расіі), дзеля знішчэння якой ЗША 20 год таму ў Аўганістан і прыйшлі.
Кадры з амерыканскімі дыпламатамі, якія адлятаюць з даху пасольства, і кінутых амерыканскіх саюзнікаў, якія спрабавалі ўчапіцца за шасі самалётаў, увайшлі ў гісторыю як сімвал феерычнага правалу Амерыкі. Амерыканскія стаўленікі на постсавецкай прасторы мімаволі змушаныя задавацца пытаннем: ці не прыйдзе і іх чарга бегчы ў аэрапорты і чапляцца за шасі амерыканскіх бамбавікоў?
Згасанне ЗША у мінулым годзе суправаджалася ўзмацненнем Кітая як новага прэтэндэнта на глабальнае лідэрства. Паднябесная актыўна выходзіць на сусветную арэну, і ва ўсім свеце з пільнай цікавасцю назіраюць, як яна сябе паводзіць, і якія правілы гульні прапануе.
Для былых савецкіх рэспублік, якія абвыклі качаць правы ў адносінах з моцнымі і выстаўляць сябе ахвярамі, каб атрымаць знешнюю дапамогу, вынікі гэтага назірання несуцяшальныя.
Кітай на прыкладзе Літвы паказаў, што за варожую палітыку ён будзе караць хутка, жорстка і не ўспрымаючы аргументаў "яны ж маленькія".
Літоўская вярхушка, каб прыцягнуць увагу і заслужыць ухвалу ЗША, вырашыла зладзіць супраць Кітая такую ж інфармацыйна-ідэалагічную вайну, якія яна шмат гадоў перад гэтым практыкавала ў дачыненні да Расіі. Літоўскія палітыкі прасунулі ў Еўрапарламенце рэзалюцыю аб "генацыдзе уйгураў" кітайскай кампартыяй, у Вільнюсе адкрылі афіцыйнае прадстаўніцтва Тайваня.
Літва выйшла з фармату супрацоўніцтва з Пекінам "17+1", заклікаўшы да таго ж іншыя краіны Еўрасаюза; літоўскія кіраўнікі заклікалі дадаць "стрымліванне Кітая" ў абноўленую стратэгію НАТА.
Досвед падказваў літоўскаму істэблішменту, што за непрыкрытую варожасць ім нічога не будзе. Расія за такую ж варожасць Літвы ў адносінах да сябе абмяжоўвалася спыненнем палітычнага дыялогу з Вільнюсам.
Аднак Кітай убачыў у Літве ідэальную баксёрскую грушу, якую можна біць павольна і бясконца да таго часу, пакуль Вільнюс не зменіць свае паводзіны і не адмовіцца ад антыкітайскай палітыкі.
Пекін адклікаў з Вільнюса свайго пасла і паставіў крыж на інвестыцыях у Літву, якія абмяркоўваліся раней. Кітайскія прадпрымальнікі пачалі разрываць кантракты з літоўскімі партнёрамі, у літоўскіх бізнесменаў пачаліся сістэмныя праблемы з экспартам літоўскай прадукцыі ў Кітай і вывазам у Літву кітайскіх тавараў. Пекін нават прыгразіў міжнародным кампаніям закрыць уваход на кітайскі рынак, калі яны будуць працаваць з Літвой.
Расійскі мядзведзь на фоне такой рэакцыі кітайскага дракона паўстае добрым плюшавым мішкам. Сітуацыя не толькі для Літвы, але і для іншых суседзяў Расіі, якія амаль бяскарна практыкуюць русафобію, складваецца трывожная.
Расія іх намаганнямі ўсё больш аддаляецца ад Захаду і ўсё бліжэй сыходзіцца з Кітаем - адпаведна, кітайскія палітычныя практыкі жорсткага абыходжання з варожымі краінамі могуць перавандраваць і ў Маскву.
І тады Грузіі, Украіне, прыбалтам і астатнім лімітрофам ад расійска-кітайскага тандэму мала не здасца…
Залежнасць ад Масквы захоўваецца праз 30 гадоў пасля распаду СССР
У год 30-годдзя развалу СССР былыя савецкія рэспублікі прадэманстравалі крытычную залежнасць ад Масквы, якая захоўваецца да гэтага часу, нягледзячы ні на якія геапалітычныя катастрофы.
Прычым гэтая крытычная залежнасць захоўваецца як для саюзных Расіі краін (Арменія, Таджыкістан, Беларусь), так і для краін, якія спрабуюць зацвердзіць сваё месца ў свеце за кошт нянавісці да Крамля (Украіна, Малдова).
У Беларусі прэзідэнт Аляксандр Лукашэнка ўтрымлівае ўладу ва ўмовах усё большага ціску Захаду за кошт саюза з Масквой. У заходніх лідэраў сфармавалася звычка па найважнейшых пытаннях, звязаных з Мінскам, тэлефанаваць адразу ў Крэмль - Уладзіміру Пуціну.
Цікавая сітуацыя склалася ў Малдове, дзе празаходняя каманда, якая прыйшла сёлета да ўлады, вымушаная развіваць адносіны з Расіяй – іншага выхаду ў яе няма. Насуперак усім дэкларацыям аб «еўрапейскім шляху» Малдовы, сапраўдную цікавасць у рэспубліцы выклікаюць не саміты прэзідэнта Маі Санду з заходнімі лідэрамі, а сустрэчы з намеснікам кіраўніка Адміністрацыі прэзідэнта Расіі Дзмітрыем Козакам і перамовы па кошце на расійскі газ для Малдовы. Бо толькі гэта мае сапраўднае значэнне.
Энергетычны крызіс восені 2021 года найярчэй паказаў, што ад гравітацыі Расіі постсавецкай прасторы нікуды не сысці.
І Украіна, і краіны Прыбалтыкі ў ацяпляльны сезон 2021-2022 ратуюцца расійскімі энергарэсурсамі. Усе энергетычныя альтэрнатывы для іх аказаліся хімерамі.
І энергетыка - толькі адзін прыклад. Бяспека ў Цэнтральнай Азіі пасля змены ўлады ў Афганістане, канфлікты паміж краінамі Закаўказзя, міграцыйны крызіс на беларуска-літоўскай і беларуска-польскай мяжы: у любым рэгіёне постсавецкай прасторы Расія застаецца ключавым іграком.