Міграцыйны крызіс усё ж такі дазволіў прэзідэнту Беларусі Аляксандру Лукашэнке «прабіць» заходні байкот. На гэтым тыдні Лукашэнка ўжо двойчы размаўляў па тэлефоне з в.а канцлера Германіі Ангелай Меркель. Прадстаўнікі ФРГ дэманстратыўна адмаўляюць у легітымнасці беларускаму прэзідэнту, аднак даказваюць Польшчы і краінам Прыбалтыкі, што размова з «апошнім дыктатарам Еўропы» неабходная. Аналітычны партал RuBaltic.Ru разабраўся, навошта насамрэч Берліну патрэбны кантакт з Лукашэнкам.
У панядзелак увечары пакуль яшчэ канцлер Германіі Ангела Меркель патэлефанавала беларускаму прэзідэнту Аляксандру Лукашэнку. Лідэры дзвюх краін прагаварылі каля 50 хвілін. Дэталі іх размовы не паведамляюцца, аднак размова ішла аб урэгуляванні міграцыйнага крызісу на беларуска-польскай мяжы.
Беларускія афіцыйныя СМІ перадалі інфармацыю аб размове Меркель і Лукашэнку з непрыхаванай урачыстасцю. Бо прамыя перамовы з заходнімі лідэрамі - гэта менавіта тое, чаго столькі часу беспаспяхова дамагаліся беларускія ўлады.
Аднак у гэтай бочцы мёду для беларускага боку знайшліся і свае лыжкі дзёгцю. Па-першае, не варта забываць, што Ангела Меркель знаходзіцца ў становішчы «кульгавай качкі», гэта значыць палітыка, які сыходзіць і можа сабе дазволіць «брудную працу» ў выглядзе перамоваў з нерукапажатным на Захадзе Лукашэнкам.
Па-другое, размова аб прызнанні легітымнасці беларускай улады нямецкімі палітыкамі па-ранейшаму не ідзе.
Прэс-служба нямецкага ўрада паведаміла аб перамовах Меркель з «спадаром Аляксандрам Лукашэнкам», а не з прэзідэнтам Рэспублікі Беларусь, што недвухсэнсоўна паказвае на тое, што пазіцыя Берліна наконт легітымнасці дзеючай беларускай улады застаецца нязменнай.
Тым не менш, прэцэдэнт прамых перамоваў Лукашэнкі з заходнім лідэрам быў створаны, і можна не сумнявацца, што афіцыйны Мінск не праміне скарыстацца гэтым, дамагаючыся ад Захаду новых, хаця б сімвалічных, саступак.
Чаму ж Меркель усё ж пайшла на гэты крок? Бо яшчэ нядаўна яна не збіралася размаўляць з Лукашэнкам наўпрост і прасіла Уладзіміра Пуціна паўплываць на свайго беларускага саюзніка?
Магчыма, па разумным разважанні ў Берліне вырашылі, што дэлегаваць пасрэдніцкія функцыі Пуціну - не самая лепшая ідэя.
Бо фактычна гэта азначае, што Германія прызнае тое, што Беларусь знаходзіцца ў сферы ўплыву Расіі.
Для еўрапейскіх палітыкаў гэта непрымальна. На рытарычным узроўні ў ЕС адмаўляюць саму ідэю зон геапалітычнага ўплыву як заведама заганную і састарэлую, якая адсылае да традыцый каланіялізму і імперыялізму пачатку ХХ стагоддзя або часоў жалезнай заслоны і халоднай вайны. На практычным узроўні зразумела, што адмаўленне ідэі зон уплыву накіравана на тое, каб максімальна аслабіць расійскую прысутнасць у постсавецкіх дзяржавах шляхам іх "дэмакратызацыі", якая, вядома ж, не можа ажыццяўляцца ніяк інакш, акрамя як шляхам "еўрапейскага выбару".
Сама Германія ў свой час нямала ўклалася ў разгортванне сваёй сеткі ўплыву ў Беларусі. Дарэчы, падчас зачысткі гэтай сеткі пасля пратэстаў жніўня 2020 года пад удар трапілі і нямецкія структуры - такія, як Інстытут Гётэ.
Тым не менш, нават нягледзячы на гэта набліжаныя да беларускага МЗС эксперты працягвалі спадзявацца на Германію як на краіну, якая можа адыграць станоўчую ролю ва ўрэгуляванні беларускага палітычнага крызісу.
Самаўстараненне нямецкага ўрада і дэлегаванне пасрэдніцкіх функцый Пуціну азначала б, што Германія негалосна прызнала сваё паражэнне і расійскае дамінаванне ў Беларусі.
А гэта, са свайго боку, небяспечна для германскага лідэрства ўжо ўнутры ЕС, тым больш, што Берлін увесь час сутыкаецца з нарастаючай фрондай сваіх усходніх суседзяў, такіх, як Венгрыя і асабліва Польшча.
Перамовы Меркель з Лукашэнкам сталі сігналам, што Германія па-ранейшаму трымае руку на пульсе падзей у рэгіёне, і без яе ўдзелу міграцыйную праблему вырашыць не ўдасца.
Вядома, пакуль гэта не больш за выпрабавальны шар. Задачай Меркель было прамацаць глебу і пачуць пазіцыю беларускага боку, зыходзячы з чаго могуць прадпрымацца нейкія наступныя дзеянні.
Пакуль жа ніякага выразнага плана дзеянняў ні ў Германіі, ні ў ЕС у цэлым, відаць, няма.
У сваіх кроках у адносінах да беларускага міграцыйнага крызісу еўрапейскія палітыкі моцна абмежаваныя, бо Захад па-ранейшаму застаецца ў палоне ўласнага нежадання наўпрост размаўляць з Лукашэнкам.
Сама па сабе міграцыйная праблема не выглядае істотнай не толькі для Германіі, але і для Польшчы. Аднак тут справа прынцыпу: калі прапусціць нелегалаў з тэрыторыі Беларусі зараз, то беларускі калідор можа стаць пастаянным, а гэта ўжо не так бяскрыўдна. Акрамя таго, гэта будзе выглядаць як саступка «дыктатару» Лукашэнке, гэта значыць фактычнае паражэнне ЕС і «здрада» яго ўласным прынцыпам.
На гэтым фоне агульная рыторыка ЕС у адносінах да Беларусі працягвае заставацца жорсткай і непрыязнай. Кіраўнік еўрапейскай дыпламатыі Жазэп Барэль працягвае настойваць на тым, што з тэрыторыі Беларусі ў ЕС не павінен трапіць ніводны нелегал.
Акрамя таго, найбліжэйшым часам ЕС апублікуе пяты пакет санкцый супраць Беларусі. Што канкрэтна там будзе, пакуль невядома, аднак, па ўсёй бачнасці, узнікнуць чарговыя цяжкасці ў беларускага нацыянальнага перавозчыка "Белавія", якога ў ЕС падазраюць у арганізацыі транспарціроўкі нелегалаў у Беларусь. У выніку нацыянальны перавозчык, ужо выгнаны з еўрапейскага авіяцыйнага рынку пасля скандалу з пасадкай самалёта Ryanair, можа пазбавіцца больш за палову свайго авіяпарку, які знаходзіцца ў лізінгу.
Такім чынам, казаць аб тым, што пасля перамоваў з Меркель афіцыйны Мінск прарваў палітычную блакаду на Захадзе, як мінімум заўчасна.
ЕС працягвае ўзмацняць эканамічны націск на Беларусь.
Разам з тым, гэта не значыць, што ў ЕС не гатовыя да закулісных перамоваў з беларускімі ўладамі – ці, прынамсі, да бачнасці такіх перамоваў. Гэта тыповы метад бізуна і перніка, калі на фоне нарастаючага эканамічнага ціску даецца прывідная надзея на палітычную нармалізацыю.
Для Захаду важна, каб у беларускіх элітаў па-ранейшаму жыла такая надзея, якая не дасць ім канчаткова павярнуцца ў бок Масквы.