Ваенная аперацыя Расіі на Украіне працягваецца, застаючыся ў фокусе ўсіх сусветных навін. Аднак апроч Украіны, Расіі, Захаду ў гэтыя падзеі ўцягнуты яшчэ адзін бок. Беларусь, найбліжэйшая суседка Украіны, няхай і ўскосна, але ўдзельнічае ў канфлікце. Што нясуць ўкраінскія падзеі для Беларусі? Як успрымаецца тое, што адбываецца, беларускім грамадствам? Пра гэта – у матэрыяле RuBaltic.Ru.
Знешнепалітычны аспект: больш плюсаў, чым мінусаў
Становішча Беларусі ў сёлетнім расійска-украінскім канфлікце прынцыпова адрозніваецца ад сітуацыі 2014 года. Калі восем гадоў таму Мінск заняў адхілена-нейтральную пазіцыю, спрабуючы адыгрываць ролю пасрэдніка і міратворца, то сёння Беларусь — важнейшы плацдарм і тыл для расійскіх войскаў. У сувязі з гэтым яе ўжо абвінавачваюць у саўдзеле ў расійскай «агрэсіі» супраць Украіны.
Аднак, як ні дзіўна, новы крызіс вакол Украіны можа дапамагчы беларускай уладзе хаця б часткова прарваць тую міжнародную блакаду, у якой яна апынулася пасля жніўня 2020 года.
Нягледзячы на спробы навесіць на Беларусь ярлык "агрэсара", у цэлым інфармацыйны фон для афіцыйнага Мінска змяніўся ў лепшы бок.
Бо цяпер галоўнымі «дрэннымі хлопцамі» ў заходнім інфармацыйным полі зноў выступаюць Уладзімір Пуцін і Расія, на фоне якіх усе «правіны апошняй дыктатуры Еўропы» выглядаюць дробяззю.
Больш за тое, здаецца, што на Захадзе зноў гатовы глядзець на рэжым Аляксандра Лукашэнкі як на «меншае зло» і нават узаемадзейнічаць з ім, калі гэта дапаможа неяк аслабіць уцягнутасць Беларусі ва ўкраінскі канфлікт на баку Расіі.
Званок французскага прэзідэнта Эмануэля Макрона і яго гадзінныя перамовы з Лукашэнкам сталі ў Мінску сапраўднай сенсацыяй. Акрамя ўсяго іншага, гэта азначае хаця б частковую легітымацыю беларускага прэзідэнта ў вачах Захаду. З ім зноў гатовы размаўляць як з фактычным лідэрам Беларусі.
Вядома, гэта зусім не азначае магчымага вяртання да ранейшых "шматвектарных" часоў, бо прэтэнзіі Захаду да Беларусі хоць і адышлі на другі план, але зусім не знятыя з парадку дня.
Больш за тое, "беглая" беларуская апазіцыя разгарнула ў Еўропе кіпучую дзейнасць па дыскрэдытацыі афіцыйных уладаў Беларусі як "саўдзельнікаў агрэсіі". Таму Мінску застаецца дзейнічаць у рамках той геапалітычнай камбінацыі, якая існуе, але перагледзець яе ў блізкай перспектыве наўрад ці атрымаецца.
Яшчэ адным несумнеўным поспехам Лукашэнкі ў рамках гэтага крызісу стала тое, што Беларусі зноў удалося займець ролю пасярэдніка-міратворца.
Нягледзячы на тое, што ўкраінскія афіцыйныя асобы ўвесь час абвінавачваюць Беларусь у «саўдзеле ў агрэсіі», а кіраўнік украінскага СНБА Аляксей Данілаў нават прыгразіў нанесці па паўночнай суседцы папераджальны ракетны ўдар, украінскі бок у канчатковым рахунку быў змушаны прыняць пасрэдніцкія паслугі афіцыйнага Мінска.
На тэрыторыі Беларусі ўжо адбыліся два раунды перагавораў паміж украінскай і расійскай дэлегацыямі. І хаця іх вынікі больш чым сціплыя і датычацца выключна тэхнічных аспектаў кшталту прадастаўлення гуманітарных калідораў для мірнага насельніцтва, сам факт гэтых перагавораў становіцца вялікім плюсам у знешнепалітычную карму Беларусі.
Грамадскія настроі: "не наша вайна"
Аляксандр Лукашэнка паслядоўна падкрэслівае, што Беларусь не ўдзельнічае ў ваеннай аперацыі на Украіне і ў прынцыпе не з`яўляецца бокам канфлікту.
Гэта не выпадкова, бо ваенныя дзеянні на Украіне ў беларускім грамадстве непапулярныя і ўспрымаюцца як "не наша вайна". Беларускі абывацель успрымае тое, што адбываецца ў суседняй краіне, насцярожана, скрозь прызму рызык і пагроз уласнай бяспецы. Адпаведна, і ўдзел беларускіх вайскоўцаў ва ўкраінскай аперацыі быў бы сустрэты негатыўна.
У фармаванне падобных настрояў свой унёсак робяць апазіцыйныя СМІ і тэлеграм-каналы.
Празаходняя інфармацыйная сетка, актыўнасць якой значна знізілася пасля жорсткай зачысткі беларускага інфаполя, з пачаткам украінскай кампаніі зноў акрыяла духам і літаральна бамбардзіруе беларускія сацсеткі праўкраінскай і антырасійскай прапагандай.
Улічваючы, што беларускі гарадскі клас па-ранейшаму ўспрымае апазіцыйныя рэсурсы як асноўную крыніцу навін, нецяжка здагадацца, які эфект аказвае гэтае інфармацыйнае напампоўванне на грамадскія настроі.
У нядзелю 27 лютага, у асноўны дзень галасавання па канстытуцыйным рэферэндуме, у Мінску прайшлі акцыі ў падтрымку Украіны. Яны не вызначаліся асаблівай шматлікасьцю, аднак гэта быў першы ўсплёск вулічнай актыўнасьці за шмат месяцаў.
Апроч інфармацыйнай вайны, актывізаваліся і спробы дыверсійнай дзейнасці.
У прыватнасці была здзейснена масіраваная атака на кампутарныя сеткі "Беларускай чыгункі". Мэтай гэтага нападу была заяўленая дэзарганізацыя працы чыгункі з мэтай не дапусціць пропуск расійскіх вайсковых эшалонаў.
Эканамічныя рызыкі
Бадай, асноўныя рызыкі, з якімі сутыкаецца Беларусь у сувязі з вайсковай аперацыяй на Украіне, ляжаць у сферы эканомікі.
У першую чаргу гэта звязана з узмацненнем жорсткасці санкцыйнага ціску. Шэраг беларускіх банкаў будзе адключаны ад сістэмы SWIFT услед за расійскімі. Некаторыя міжнародныя брэнды (напрыклад, сетка магазінаў H&M) заявілі аб прыпыненні сваёй дзейнасці ў Беларусі.
Пачалася чарговая хваля сыходу беларускіх айцішнікаў. IT-сектар, любімае стварэнне «эпохі шматвектарнасці», панёс істотныя страты падчас палітычнага крызісу 2020 года, калі многія кампаніі пакінулі Беларусь і ажыццявілі рэлакацыю сваіх беларускіх супрацоўнікаў.
У сувязі з канфліктам на Украіне IT-кампаніі пачалі спешную масавую эвакуацыю сваіх супрацоўнікаў, баючыся не столькі палітычнай дэстабілізацыі, колькі доўгатэрміновых эканамічных наступстваў з-за санкцый.
Калі гэтая істэрыя не спыніцца, яна можа канчаткова дабіць арыентаваны на заходні рынак беларускі сектар інфармацыйных тэхналогій. У выпадку яго калапсу няпростыя часы чакаюць і сферу паслуг Мінска, якая ў апошнія гады набракала дзякуючы гэтаму IT-буму.
Ваенная аперацыя на Украіне б'е і па непасрэдных беларуска-украінскіх сувязях. Трэба памятаць, што Украіна — другі пасля Расіі гандлёва-эканамічны партнёр Беларусі, куды рэспубліка пастаўляе гаруча-змазачныя матэрыялы, прадукцыю машынабудавання і іншыя тавары.
У сувязі з транспартнай блакадай з боку Літвы ў Мінску разлічвалі, што частку грузапатоку, у тым ліку калійныя ўгнаенні, удасца перанакіраваць на парты Украіны. Аднак пакуль вядуцца ваенныя дзеянні, пра гэта давядзецца забыцца.
Зрэшты, апроч рызык, ёсць і патэнцыйныя новыя магчымасці. У выпадку спрыяльнага зыходу ваеннай аперацыі і стварэння новай Украіны для Беларусі могуць адкрыцца значна шырэйшыя гарызонты эканамічнага супрацоўніцтва, да таго ж не азмрочаныя палітычнымі рызыкамі, якія існуюць пры ўзаемадзеянні з цяперашнім украінскім рэжымам.