Прэзідэнты Расіі і Беларусі плануюць 4 лістапада зацвярджэнне саюзных праграм паглыбленай інтэграцыі. Вакол гэтай падзеі сфарміраваўся неспрыяльны для далейшага збліжэння дзвюх краін інфармацыйны фон. Расійска-беларускія адносіны атручваюцца ўзаемнымі падазрэннямі і медыйнымі пікіроўкамі, якія ў цяперашнім кантэксце выглядаюць вельмі несвоечасова.
У медыяпрасторы Беларусі і Расіі апошнія тыдні неспакойна. Падставай для самай гучнай інфармацыйнай шуміхі паслужыў аўтарскі каментар на беларускім дзяржаўным канале СТБ. Вядучы Яўген Пуставой, каментуючы беларускую палітыку ў сферы супрацьдзеяння COVID-19, абрынуўся з крытыкай на неназванага прэзідэнта неназванай краіны, пры гэтым згадаўшы "ботакс" і "бункер".
Гэты выступ выклікаў адказную рэакцыю ў Расіі, дзе шмат хто палічыў, што такім чынам беларуская прапаганда вельмі празрыста намякнула на Уладзіміра Пуціна. У сувязі з гэтым чарговы раз пачало мусіравацца пытанне аб надзейнасці Беларусі як саюзніка.
COVID-19 як інфармацыйная бомба
Спускавым механізмам для новых медыя-скандалаў паслужыла сітуацыя з пандэміяй COVID-19, якая складаецца ў Беларусі.
Рэспубліку, як і ўвесь астатні свет, накрыла чарговая хваля каранавіруса, у сувязі з чым беларускае Міністэрства аховы здароўя пачало ўводзіць абмежавальныя меры (абавязковы масачны рэжым), а таксама разгарнула інфармацыйную кампанію з заклікамі да вакцынацыі. Акрамя таго, планавалася ўвядзенне абавязковай вакцынацыі для вадзіцеляў таксі і кур'ераў.
Аднак з рэзкай крытыкай гэтых мер выступіў Аляксандр Лукашэнка, які заклікаў "не мучаць людзей" і заявіў, што вакцынацыя павінна быць строга добраахвотнай. Пасля гэтага беларускія чыноўнікі ад медыцыны здалі назад, і ўсе абмежавальныя меры былі афіцыйна згорнутыя.
З самага пачатку пандэміі Беларусь аказалася ў ліку краін з найбольш ліберальным эпідэмічным рэжымам. Тут не ўводзілася лакдаўны і не зачыняліся межы, а нашэнне масак заставалася справай асабістага выбару і адказнасці грамадзян. Падобны «лібералізм» быў абумоўлены найперш асабістай пазіцыяй Аляксандра Лукашэнкі, які з самага пачатку выказаў скепсіс у дачыненні да новай пагрозы.
Лічыцца, што такое стаўленне ўладаў да каранавіруса стала адным з трыгераў масавых пратэстных настрояў, якія выліліся ў небывалы ў найноўшай гісторыі Беларусі палітычны крызіс 2020 года.
Аднак, нягледзячы на гэта, Аляксандр Лукашэнка працягвае гнуць ранейшую лінію.
Беларускі прэзідэнт даўно стаў закладнікам свайго вобраза "жалезнага лідэра", які не пасуе ні перад якімі ўнутранымі і знешнімі пагрозамі.
Таму здаць назад у пытанні з COVID-19 таксама аказалася немагчымым.
Разам з тым, такі “эпідэмічны лібералізм” па-ранейшаму выклікае ў беларускім грамадстве вельмі неадназначную рэакцыю. Больш за тое, дзеянні ўладаў у гэтай сферы становяцца цудоўнай мішэнню для апазіцыйных рэсурсаў і тэлеграм-каналаў.
Менавіта таму апошнія словы і выказванні Аляксандра Лукашэнкі суправаджаліся валам каментароў з боку дзяржаўных СМІ, накіраваных на падтрымку і абгрунтаванне пазіцыі беларускага лідэра.
Часткай гэтай кампаніі стаў і нашумелы каментар Пуставога.
Навошта ж спатрэбілася згадваць нейкага ананімнага прэзідэнта, які "коле ботакс" і "сядзіць у бункеры", і ці меўся тут на ўвазе Уладзімір Пуцін? Пасля інфармацыйнай шуміхі, якая паднялася ў Расіі, беларускія праўладныя каментатары запэўнілі, што прэзідэнт Расіі тут ні пры чым, і такой эзопавай мовай яны ўказалі на прэзідэнта ЗША Джозэфа Байдэна. Аднак пераканалі ў гэтым нямногіх.
Беларускія дзяржаўныя СМІ з даўніх часоў любяць супрацьпастаўляць расійскі "алігархічны капіталізм" сацыяльна арыентаванай мадэлі Беларусі. Цалкам магчыма, у дадзеным выпадку таксама быў скарыстаны гэты ўпадабаны прапагандысцкі прыём, разлічаны выключна на ўнутраную аўдыторыю. А тое, што з метафарамі некалькі перабралі, усвядомілі ўжо постфактум, калі ў Расіі падняўся шум.
Па іншай версіі, падобныя вельмі празрыста завуаляваныя калючасці сталі адказам на нарастальную крытыку ў адрас Лукашэнкі ў расійскай інфармацыйнай прасторы.
На тое, што ў Беларусі сапраўды «пакрыўджаныя» на расійскія СМІ, ускосна паказвае каментар галоўнай «зоркі» беларускіх дзяржаўных медыяў Рыгора Азаронка. Апошні ва ўласцівай яму вельмі рэзкай манеры абрынуўся на расійскіх «ліберальных» журналістаў, якія нібыта штучна раздзімаюць скандал і нагнятаюць негатыў у дачыненні да Беларусі.
Справа «Камсамолкі», міграцыйны крызіс з Еўропай: за што ў Расіі крытыкуюць Лукашэнку
Сапраўды, інфармацыйны фон у Расіі для афіцыйнага Мінска складваецца не самы спрыяльны. Дыскусіі аб тым, наколькі апраўдана падтрымка Лукашэнкі Крамлём, і наколькі беларускі прэзідэнт з'яўляецца надзейным саюзнікам Расіі, вядуцца з самага пачатку жнівеньскага крызісу 2020 года.
Шматвектарная знешняя палітыка, якую раней практыкавалі беларускія ўлады, сур’ёзна падмачыла іх рэпутацыю ў вачах расійскага грамадства.
Вось чаму любыя падзеі ў Мінску, якія могуць быць вытлумачаныя як несяброўскія да Расіі, адразу становяцца падставай для пільнай увагі расійскіх СМІ. Дастаткова ўзгадаць нядаўнюю справу «Камсамольскай праўды ў Беларусі», якая выклікала ў Расіі шырокі інфармацыйны рэзананс, нават нягледзячы на тое, што гэтае выданне не мае да расійскай КП прамога дачынення і працуе па франшызе, пры гэтым праводзячы інфармацыйную палітыку, якую складана назваць прарасійскай.
Яшчэ адной тэмай, якая ўсё больш трывожыць расійскіх назіральнікаў, з'яўляецца міграцыйны крызіс на мяжы Беларусі і ЕС. Масква стараецца не ўмешвацца ў гэты канфлікт, лічачы яго выключна ўнутранай беларуска-еўрапейскай справай. Аднак у Бруселі і Берліне ўсё часцей даюць зразумець, што лічаць падзеі на мяжы з Беларуссю, часткай «гібрыднай вайны» Масквы і намякаюць на тое, што ключы ад міграцыйнага крызісу знаходзяцца зусім не ў Мінску, а ў Крамлі.
У расійскім інфармацыйным полі гэта выклікае нарастальнае раздражненне.
Беларускі саюзнік не толькі ненадзейны, але яшчэ і ўцягвае нас у непатрэбны нам канфлікт з Еўропай, - раздаюцца незадаволеныя галасы часткі расійскіх каментатараў.
Нарэшце, "мяккая беларусізацыя" і паўзучае выцясненне рускай мовы таксама застаюцца адным з упадабаных аб'ектаў крытыкі беларускіх уладаў у Расіі.
Дык будуць падпісаныя саюзныя праграмы ці не?
На гэтым напружаным інфармацыйным фоне цыркулююць чуткі, што анансаванае на лістапад падпісанне інтэграцыйных "дарожных карт" можа і не адбыцца.
Пакуль гэта не больш чым здагадкі, якія не маюць афіцыйнага пацверджання.
Пікіроўкі ў інфармацыйнай прасторы наўрад ці можна разглядаць як сведчанне правалу інтэграцыйных перамоваў – на паўнавартасную інфармацыйную кампанію яны ўсё ж не цягнуць.Тым не менш, гэты абмен калючасцямі паказвае на тое, што ў беларуска-расійскіх адносінах па-ранейшаму не ўсё гладка, і сур'ёзныя супярэчнасці паміж кіраўніцтвам абедзвюх краін захоўваюцца.