Беларускія памежнікі выявілі на мяжы з Літвой ірацкага бежанца з цяжкімі траўмамі. Спробы аказаць яму першую дапамогу не ўвянчаліся поспехам - мужчына памёр. Расследаванне інцыдэнту знаходзіцца на кантролі прэзідэнта Беларусі Аляксандра Лукашэнкі. Літоўскі бок паспяшаўся назваць гэта правакацыяй, арганізаванай для дыскрэдытацыі афіцыйнага Вільнюса.
Пра тое, што “літоўцы забілі бежанца на мяжы", першым паведаміў беларускі палітолаг Аляксей Дзермант. Літаральна праз некалькі хвілін пасля гэтага рушыла ўслед афіцыйнае паведамленне Дзяржпагранкамітэта Беларусі. Прадстаўнікі ведамства пацвердзілі, што ў раёне населенага пункта Беняконі быў знойдзены "мужчына неславянскай знешнасці” ў цяжкім стане. Памежнікі спрабавалі яго выратаваць, але ад атрыманых траўмаў той памёр на месцы.
Неўзабаве падрабязнасцямі інцыдэнту падзяліўся афіцыйны Telegram-канал беларускай улады «Пул Першага». Высветлілася, што забіты бежанец - гэта грамадзянін Ірака. Аб тым, што здарылася неадкладна далажылі Аляксандру Лукашэнку. Расследаваннем забойства будзе займацца Следчы камітэт Беларусі пад кантролем пракуратуры і асабіста прэзідэнта. Перш за ўсё апытаюць мясцовых жыхароў (менавіта яны выявілі збітага замежніка).
Афіцыйных абвінавачванняў Літве пакуль не прад'яўляюць, але можна не сумнявацца, што ў Беларусі будуць адпрацоўваць менавіта гэтую версію: няшчаснага іракца забілі да смерці літоўскія памежнікі, калі той спрабаваў пракрасціся на тэрыторыю прыбалтыйскай рэспублікі.
Або калі адмовіўся вяртацца назад.
Літва паспяшалася вылучыць альтэрнатыўную версію. «Мы чакалі правакацыі з боку беларускага рэжыму. Вы можаце бачыць, што самі паведамленні (пра смерць мігранта - заўв. RuBaltic.Ru) падрыхтаваны загадзя. Лукашэнка загадаў дапытаць сведак з мясцовых жыхароў, якія знайшлі мігранта. Затым паведамілі пра тое, што яго выявілі памежнікі », - заявіў міністр абароны Літвы Арвідас Анушаўскас.
«Лінія абароны» ясная.
Вільнюс будзе сцвярджаць, што ірацкага бежанца забілі да смерці па загадзе Лукашэнкі.
Яму, маўляў, не падабаецца, што ўлады суседняй краіны пачалі разгортваць нелегалаў назад у Беларусь. Забойства мігранта - гэта спроба дыскрэдытацыі Літвы і падрыву яе намаганняў па барацьбе з «гібрыднай агрэсіяй».
Верагодна, праўды мы так і не даведаемся. Ніводны з бакоў не возьме на сябе адказнасці за злачынства, супрацоўнічаць у расследаванні Мінск і Вільнюс не будуць.
Калі «выключыць» эмоцыі, з упэўненасцю можна сказаць толькі адно: у Літве напэўна ўжо практыкуецца збіццё нелегальных мігрантаў, якія спрабуюць перасекчы мяжу.
На гэтую праблему пачынаюць звяртаць увагу праваабаронцы.
«Паколькі адсутнічае фізічны бар'ер на мяжы з Беларуссю, узнікае пытанне, як забяспечыць, каб не было непрапарцыйнага прымянення сілы, якое не было б апраўдана, супраць асоб, якія жадаюць звярнуцца па пытанні прытулку», - адзначае прадстаўнік Чырвонага Крыжа Эгле Самуховайтэ.
Адзіная «гарантыя» захавання правоў бежанцаў - гэта сумленнае слова прадстаўнікоў улады, якія самі далі памежнікам каманду «фас».
Літаральна за дзень да забойства нелегала Літва пачала прымусова высылаць мігрантаў на тэрыторыю Беларусі. У выпадку неабходнасці ім дазволена ўжываць меры псіхалагічнага і фізічнага ўздзеяння.
Гэта значыць нічога не перашкаджае літоўскаму памежніку збіць бяззбройнага іракца, калі той не хоча мяняць свой “турыстычны маршрут". Чаму б і не, калі ахвяра яго збіцця ў выніку апынецца на тэрыторыі іншай дзяржавы? Няма чалавека - няма праблем.
З іншага боку, псіхалогія мігрантаў таксама прадвызначае іх патэнцыйныя сутычкі з памежнікамі ў Літве.
Хто такі мігрант? Умоўны грамадзянін краіны, у якой у яго няма ніякіх перспектыў (за выключэннем перспектывы стаць ахвярай чарговага тэрарыстычнага акту). У думках ён ужо развітаўся са сваім мінулым: прадаў усё, што можна было прадаць, купіў квіток у адзін канец, знішчыў свае дакументы, каб пазбегнуць дэпартацыі. Яму няма чаго губляць. У яго адна дарога - у светлую еўрапейскую будучыню!
А цяпер уявім, што на мяжы з Еўрасаюзам гэтага чалавека адпраўляюць назад у Беларусь. Ці будзе ён падпарадкоўвацца? Не факт. І нават пагроза прымянення сілы падзейнічае далёка не на ўсіх мігрантаў.
Як паказвае практыка, уцекачы з Паўночнай Афрыкі і Блізкага Усходу вельмі добра ведаюць, што такое правы чалавека.
Гэта выразна відаць па іх паводзінах у лагерах для часовага размяшчэння.
Літоўскія журналісты прымецілі цікаўны факт: нелегалы пачынаюць актыўна пратэставаць і выказваць сваё абурэньне, калі аказваюцца ў аб'ектыве тэлекамер. Успомнім нядаўні бунт на палігоне ў Руднинкай, які паліцыя падавіла з выкарыстаннем вадамётаў і слёзатачывага газу. Завадатай беспарадкаў з-за плота не аднойчы звяртаўся да журналістаў: «Медыя, глядзіце сюды. Мы будзем стаяць тут адзін дзень, два дня, тры дні, усё роўна колькі. Мы не будзем есці, мы не будзем піць. Еўрапейскі Саюз павінен памагчы нам, таму што мы жывем як жывёлы, зразумела? Мы не сыйдзем адсюль ».
На беларуска-літоўскую мяжу нелегалы прыязджаюць з цвёрдай упэўненасцю, што тут іх не крануць. Не маюць права!
Ім пра гэта распавялі. У іх уяўленні Еўрасаюз - гэта цудоўнае месца, дзе правы чалавека стаяць вышэй за закон (а правы бежанцаў - тым больш).
Пачынаючы адлоўліваць і высылаць парушальнікаў дзяржаўнай мяжы, Літва павінна быць гатовая да таго, што ёй давядзецца дзейнічаць максімальна жорстка. Збіццё мігрантаў стане штодзённай практыкай. Пры гэтым сілу ўдару ў кожным канкрэтным выпадку радавыя памежнікі будуць вызначаць самастойна. Дзе гарантыі, што яны не ўвойдуць у смак? Ці могуць ўрадавыя чыноўнікі паручыцца, што ніводнага нелегала на літоўска-беларускай мяжы не заб'юць да смерці?
«На вайне як на вайне», - адкажуць ў Літве. Міграцыйны крызіс тут афіцыйна прызнаны «гібрыднай агрэсіяй».
Але ў такім выпадку літоўскім уладам варта забыць пра сваю праваабарончую дзейнасць на беларускім напрамку.
З вуснаў палітыкаў, якія дабраслаўляюць жорсткія пабоі бежанцаў, крытыка ў адрас Лукашэнкі будзе гучаць абсурдна. Трэба або крыжык зняць, ці трусы надзець.