Палітыка Палітыка

Мінскі «майдан»: як Беларусь спрабавалі знішчыць «каляровымі рэвалюцыямі»

Крыніца малюнка: postimees.ee
 

Суверэнітэт Беларусі, яе ўнікальная для Усходняй Еўропы незалежнасць ад Захаду робяць яе аб'ектам прымянення тэхналогій змены рэжымаў. За чвэрць стагоддзя прэзідэнцтва Аляксандра Лукашэнкі ў Беларусі з перыядычнасцю тры-чатыры гады паўтараліся спробы зладзіць «каляровую рэвалюцыю» ў Мінску. Для арганізацыі беларускага «майдана» задзейнічана ўся інфраструктура ўплыву на Рэспубліку Беларусь: вопыт «каляровых рэвалюцый» у іншых краінах паказвае, што гэтая сістэма працавала не проста супраць беларускага ўраду, а супраць усёй беларускай дзяржаўнасці.

Вулічная актыўнасць стала асноўным інструментам беларускай апазіцыі з сярэдзіны 1990-х гадоў, калі прэзідэнт Аляксандр Лукашэнка абвясціў курс на саюз з Расіяй і зрабіў рускую мову другой дзяржаўнай.

Тады ж гэтую актыўнасць з непрыхаванай сімпатыяй сустрэлі заходнія краіны і прадстаўніцтвы краін НАТА ў Мінску. Беларускія нацыяналісты так дакучліва дэманстравалі сваю празаходнюю арыентацыю, што салідарызаваліся з Захадам нават у яго дзеяннях, якія выклікалі абурэнне абсалютнай большасці беларусаў.

Так, увесну 1999 года мітынгі апазіцыі выказвалі падтрымку бамбардзіроўкам НАТА Югаславіі і выступалі з асуджэннем Лукашэнкі, які ў той час наведваў Бялград, прапаноўваў югаслаўскаму прэзідэнту Слабадану Мілошавічу беларускія супрацьракетныя комплексы і прасоўваў ідэю аб'яднання Расіі, Беларусі і Югаславіі ў адзіную славянскую федэрацыю.

За Лукашэнку тады стаяла практычна ўся Беларусь, і ісці супраць грамадскай думкі, супраць узрушанага варварскімі бамбаваннямі братняга народа для апазіцыйных палітыкаў было дзіўна.

Сваім выбарам яны раз і назаўжды прадэманстравалі, што разлічваюць прыйсці да ўлады ў Беларусі не праз выбары, а за кошт знешняй падтрымкі, у тым ліку ў прамым сэнсе на варожых штыках.

Бамбаванні Югаславіі ўсяго праз год прывялі да падзення ўрада Мілошавіча і прыходу да ўлады ў Бялградзе празаходніх сілаў. З Лукашэнкам да таго часу адносіны ў Захаду былі не менш варожымі, чым з Мілошавічам, і сведкі пацьвярджаюць, што ў Вашынгтоне і Брусэлі хадзілі размовы пра тое, што наступным ў спісе на «дэмакратызацыю» пасля Белграда быў Мінск.

Беларусь ад «югаслаўскага сцэнару» выратаваў толькі ўзнікшы да таго часу ваенны саюз з Расіяй. Падвяргаць «дэмакратычным бамбардзіроўкам» краіну, звязаную з ядзернай дзяржавай, на Захадзе не адважыліся.

Для Беларусі быў абраны іншы шлях. Яе дзяржаўнасць было вырашана падарваць знутры з дапамогай прыкормленай пятай калоны і яе ўмела прапісаных, зрэжысаваных і падтрыманых звонку дзеянняў па звяржэнні ўлады.

Таму напачатку цяперашняга стагоддзя інфраструктура «змены рэжыму» ўжо практычна сфарміравалася: асноўныя фонды і цэнтры прапісаліся ў Мінску і наладзілі сувязь з вулічнай апазіцыяй.

За апошнія дзесяцігоддзі ў Беларусі не менш за сем разоў спрабавалі зладзіць «дэмакратычную рэвалюцыю», аднак паліттэхнолагі «еўрапейскага выбару» кожны раз сутыкаліся з жыццездольнасцю беларускай дзяржавы.

На Беларусі ў сярэдзіне мінулага дзесяцігоддзя спынілася так званая «хваля дэмакратызацыі» постсавецкай прасторы, якая ўключала «рэвалюцыю ружаў» 2003 года ў Грузіі, «аранжавую рэвалюцыю» 2004 года на Украіне і «рэвалюцыю цюльпанаў» 2005 года ў Кіргізіі. Наступнай у гэтай серыі, па задумах тых, хто «падняў хвалю», павінна была стаць «Васільковая рэвалюцыя» ў Беларусі.

У сакавіку 2006 года Аляксандр Лукашэнка ў чарговы раз выйграў у першым туры прэзідэнцкія выбары. У ноч пасля выбараў некалькі тысяч прыхільнікаў апазіцыі выйшлі ў цэнтр Мінска з патрабаваннем перавыбараў. Іх дзеянні былі ідэнтычныя таму, што рабілі ўдзельнікі «майдана» ў Кіеве ў лістападзе 2004 года. Аб'яўлена кругласутачная акцыя пратэсту, разбіты намётавы гарадок, арганізаваны падвоз харчавання пратэстантам.

Былі задзейнічаныя стандартныя для ўсіх «каляровых рэвалюцый» прыёмы.

Выпусканне наперадзе калон пратэстуючых старых і дзяцей. Уставанне на калені перад міліцыяй пад тэлекамерамі. Падвязванне стужачак і кветак да амуніцыі ўнутраных войскаў. Выкарыстанне жанчын, якія моляць праваахоўнікаў не біць іх дзяцей. Прыцягненне моладзевых арганізацый са сціснутым кулаком на эмблеме, натрэніраваных у замежных лагерах.

За ўсім гэтым адчувалася кіраванне «народным пратэстам» дасведчанымі лялькаводамі, аднак галоўным штрыхом, які выдаваў руку майстра, была прыхаваная і яўная падтрымка апазіцыі Захадам. «Васільковую рэвалюцыю» падтрымлівалі ўсе беларускія СМІ, якія працавалі на заходнія гранты, актывісты апазіцыі атрымлівалі гранты заходніх НКА, намётавы гарадок у цэнтры Мінска наведвалі амбасадары краін ЕС, якія выказвалі падтрымку патрабаванням апазіцыі.

Пратэсты ў Мінску кіраваліся з суседняга Вільнюса, куды да таго часу былі выгнаныя амерыканскія НДА. ЦРУ спансіраваў «Васільковую рэвалюцыю» праз беларускую агентуру літоўскага ДДБ. Лукашэнку за ўжыванне сілы супраць «мірнага пратэсту» былі абяцаныя самыя жорсткія санкцыі.

З гэтых тытанічных высілкаў нічога ў выніку не выйшла. «Хваля дэмакратызацыі» постсавецкай прасторы ў Мінску абарвалася: праз тыдзень пасля пачатку пратэстаў міліцыя разагнала «Плошчу» - беларускі аналаг «майдана».

Аднак жаданне Захаду знішчыць «апошнюю дыктатуру Еўропы» было такім, што пасля наступных прэзідэнцкіх выбараў у Беларусі спроба зладзіць «Плошчу» паўтарылася - з тым жа складам удзельнікаў і тымі ж куратарамі.

На выбарах 2010 года беларуская апазіцыя першапачаткова разлічвала на масавыя пратэсты. Падрыхтоўка ішла не да выбараў, а да беспарадкаў. Увечары пасля перавыбрання Лукашэнкі ў цэнтр Мінска зноў выйшлі некалькі тысяч чалавек.

На гэты раз яны зрабілі стаўку на прымяненне сілы: некалькі сотняў дэманстрантаў паспрабавалі штурмам узяць Дом урада, выбілі вокны і падпалілі парадныя дзверы. Больш за 600 удзельнікаў акцыі былі затрыманыя і абвінавачаныя ў спробе дзяржаўнага перавароту.

Прымяненне сілы на старце пратэстных акцый - гэта адыход ад тэхналогіі «каляровай рэвалюцыі». Збой алгарытму, памылка ў паслядоўнасці. Тым не менш у выпадку Беларусі спробы адрынуць Аляксандра Лукашэнку ад улады з маментальным пераходам да непасрэднага гвалту працягваліся. Няўдалы досвед 2010 года архітэктараў «змены рэжыму» не спыніў.

Шмат у чым гэтаму спрыяла суседства з Украінай і поспех «майдана», які адбыўся там ў 2014 годзе, калі звяржэнне законнай улады было дасягнута не «мірным пратэстам», а грубым гвалтам ультраправага баявога крыла апазіцыі. Уплыў Украіны і ўкраінскага досведу - характэрная рыса спроб «дэмакратызацыі» Беларусі апошніх гадоў.

Ярчэй за ўсё гэты ўплыў выявіўся ў сакавіку 2017 года, калі падчас святкавання чарговага "Дня волі" нацыянал-радыкалы паспрабавалі ўчыніць масавыя беспарадкі ў Мінску з выкарыстаннем зброі ўкраінскага паходжання і паплечнікаў з Украіны.

Тады ў Беларусь з тэрыторыі Украіны паспрабавала прарвацца група баевікоў, у іх аўтамабілях былі знойдзены гранаты і выбухоўка. Пры ператрусе ў лідэраў нацыянал-радыкалаў, якія спрабавалі арганізаваць беспарадкі, побач з інструкцыяй па вядзенню баявых дзеянняў у горадзе была выяўленая атрыбутыка ўкраінскіх нацыяналістычных дабрабатаў.

Пры гэтым улады краіны абвясцілі, што вулічныя байцы ультраправых праходзілі падрыхтоўку ў ваенных лагерах Украіны, а грошы на іх навучанне ішлі праз Польшчу і Літву. Гэта значыць адбываецца нешта большае, чым распаўзанне нестабільнасці з Украіны. Адбываецца аб'яднанне намаганняў па дэстабілізацыі Беларусі ўсімі яе праамерыканскімі суседзямі. Да заходняга накірунку - Польшчы і Прыбалтыкі - у апошнія гады далучыўся яшчэ і поўдзень - Украіна.

Да гэтага часу Беларусь паспяхова адбівала гэтыя атакі, што сведчыць аб выключнай устойлівасці беларускай дзяржавы, здольнай супрацьстаяць калектыўнаму Захаду.

У Беларусі няма тых умоў, якія робяць магчымай замену незалежнага ці хоць бы аўтаномнага і самастойнага ў сваіх дзеяннях урада на цалкам празаходнюю кліентэлу з дапамогай «каляровай рэвалюцыі».

Няма расколу элітаў. Няма залежнасці палітычнага кіраўніцтва ад Захаду, у банках якога гэта кіраўніцтва трымае свае зберажэнні. Ёсць працуючыя дзяржаўныя інстытуты, у першую чаргу - сілавыя, і ёсць палітычная воля кіраўніка дзяржавы, здольнага не спалохацца санкцый і адказнасці і забяспечыць законнасць.

Нарэшце, ёсць ваенны саюз з ядзернай Расіяй, які спыняе намеры «заходніх партнёраў» прымяніць галоўную з наяўных санкцый – «дэмакратычне бамбаванне».

Усяго гэтага не было ў Югаславіі. Не было ў Украіны. У Беларусі гэта было. Таму галоўная тактычная задача архітэктараў «змены рэжымаў» - пазбавіць беларускую дзяржаву гэтых падстаў устойлівасці.

Артыкул даступны на іншых мовах: