У Беларусі праходзіць усенародны рэферэндум па новай Канстытуцыі рэспублікі. "Рамкай" гэтага рэферэндуму нечакана стала спецыяльная ваенная аперацыя Расіі на Украіне. Рашучыя дзеянні Масквы ставяць перад уладай і грамадствам Рэспублікі Беларусь экзістэнцыйныя пытанні: з кім беларусы ў сітуацыі лабавога сутыкнення Расіі і Захаду ва Усходняй Еўропе? Заходнеруская традыцыя палітычнай думкі Беларусі дае адназначны адказ на гэтае пытанне: беларусы – гэта рускія, частка трыадзінага рускага народа разам з украінскімі і расіянамі. У сувязі з гэтым аналітычны партал RuBaltic.Ru у дзень агульнанацыянальнага рэферэндуму ў Беларусі публікуе ўрывак з кнігі беларускага аўтара партала, дацэнта кафедры паліталогіі Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта (БДУ) Усевалада Шымава «Заходнеруская Атлантыда. Беларусь на картах Рускай цывілізацыі».
Беларускі нацыяналізм стаў спараджэннем складанага збегу абставін. Доўгае польска-літоўскае панаванне і імкненне Польшчы ўтрымаць дамінаванне на беларускіх землях спрыялі фармаванню наратываў, якія адмаўляюць гістарычнае і этнамоўнае адзінства Заходняй і Усходняй (Маскоўскай) Русі.
Пры гэтым этнічныя і лінгвістычныя асаблівасці беларусаў, якія ўзніклі пад шматвяковым польскім уздзеяннем, сталі трактавацца ў рамках гэтых наратываў як прыкметы асобнага, адасобленага ад рускіх народа, а не рэгіянальная своеасаблівасць у рамках вялікай рускай супольнасці.
Нарэшце, асаблівасці палітычнага светапогляду бальшавікоў падштурхнулі іх зрабіць стаўку ў сваім дзяржаўным будаўніцтве не на прыхільнікаў агульнарускага адзінства, а на нешматлікіх, але згуртаваных беларускіх нацыянал-сепаратыстаў, а таксама на вылучэнне Беларусі ў асобную рэспубліку.
Вынікі гэтага палітычнага выбару сталі яснымі ў 1991 годзе. Беларусь, як і Ўкраіна, і іншыя рэспублікі СССР, стала незалежнай дзяржавай.
Часта кажуць, што гісторыя не ведае ўмоўнага ладу. З гэтага пункту гледжання, пройгрыш агульнарускай ідэі і фармаванне асобных беларускай і ўкраінскай нацый з'яўляюцца адбыўшымся фактам. З гэтым фактам ужо нічога нельга зрабіць.
Думаецца, гэта не зусім так. Гісторыя - дынамічны і нелінейны працэс з мноствам верагоднасцяў і альтэрнатыўных сцэнараў. Тое, што сёння здаецца канчатковым і безальтэрнатыўным, заўтра можа перастаць быць такім.
Казаць пра канчатковую перамогу беларускага і нават украінскага нацыяналізму як мінімум заўчасна.
Драматычныя падзеі 2014 паказалі, што ўкраінскі нацыяналізм па-ранейшаму непрымальны для значнай часткі насельніцтва Украіны, а перспектывы ўкраінскай дзяржавы сёння ўяўляюцца вельмі туманнымі і далёка не відавочнымі.
З Беларуссю ўсё таксама няпроста. Нягледзячы на тое, што Рэспубліка Беларусь ужо трыццаць гадоў з'яўляецца незалежнай дзяржавай, нацыяй па лекалах этнамоўнага нацыяналізму беларусы так і не сталі.
Яны па-ранейшаму ў пераважнай большасці рускамоўныя і ў культурна-бытавым плане мала чым адрозніваюцца ад сваіх усходніх суседзяў.
Тлумачыцца гэта не гвалтоўнай асіміляцыяй, як спрабуюць даказаць беларускія нацыяналісты, а цалкам натуральнымі працэсамі. У беларускай народнай свядомасці мясцовыя сельскія гаворкі ніколі не супрацьпастаўляліся рускай літаратурнай мове, а разглядаліся як хутчэй розныя стылявыя варыянты адной мовы - "простая" гутарковая мова, і "высокая" мова адукаванага гарадскога грамадства.
Менавіта таму спроба стварыць асобную «высокую» мову на аснове беларускіх сельскіх гаворак аказалася малапаспяховай, а беларускія сяляне, пераязджаючы падчас урбанізацыі ў гарады, пераходзілі на «прэстыжную» гарадскую мову, г.зн. рускую.
Беларуская мова так і засталася ўдзелам вузкай групы нацыяналістычнай гуманітарнай інтэлігенцыі.
Спроба перарабіць сучаснае беларускае грамадства па лекалах этнамоўнага нацыяналізму не можа быць нічым іншым, як актам масавага гвалту над насельніцтвам краіны.
Менавіта гэтым небяспечны беларускі нацыяналізм. Небяспечны ён і тым, што выклікае ў беларусаў комплекс непаўнавартаснасці, прымушаючы іх саромецца свайго бытавога рускамоўя і прыналежнасці да рускай культуры і цывілізацыі.
Усвядоміўшы сябе арганічнай і натуральнай часткай рускага свету, беларусы могуць пазбавіцца гэтых комплексаў. Яны могуць па праве ганарыцца сваёй прыналежнасцю да адной з вядучых сусветных культур і карыстацца ўсімі перавагамі, якія яна дае.
Руская культура для Беларусі - фактар сілы і канкурэнтная перавага!
Ідэя агульнарускага адзінства, ідэя новага збірання Русі павінна стаць асновай беларуска-расійскіх адносін.
Толькі разам мы здольныя стварыць адмысловую цывілізацыю, адмысловае чалавецтва, якое будзе здольна выступаць у якасці аднаго з вядучых сусветных гульцоў і эфектыўна адстойваць свае інтарэсы перад тварам вонкавых пагроз і канкурэнтаў.
Ці пагражае агульнаруская ідэя беларускаму суверэнітэту? Зусім не. Адзінства рускіх земляў можа быць арганізавана па-рознаму - як саюз дзяржаў, федэратыўны саюз, унітарная імперыя. У цэлым, не варта "абагаўляць" суверэнітэт і прывязвацца да дзяржаў у іх бягучых межах. Дзяржавы з'яўляюцца і знікаюць, межы мяняюцца - так было і так будзе. Рускі свет за сваю шматвяковую гісторыю перажыў не адну змену формаў дзяржаўнай арганізацыі і, хутчэй за ўсё, гэта далёка не апошняя яго палітычная трансфармацыя.
На сённяшні дзень існаванню Беларусі як асобнай дзяржавы нішто не пагражае, і калі ўжо казаць пра пагрозы, то такой пагрозай хутчэй з'яўляецца беларускі нацыяналізм, а не агульнаруская ідэя ці заходнерусізм.
Усё ў руках беларусаў. Ад іх залежыць, ці стане Беларусь паспяховым палітычным праектам у рамках рускага свету ці прыйдзе да геапалітычнай і культурнай катастрофы, як Украіна.
Трэба перастаць баяцца зваць рэчы сваімі імёнамі.
Мы ўсе - рускія.
Адмысловая гістарычная супольнасць, якая асвоіла ўнікальную геапалітычную нішу на поўначы Еўразіі. Наша сіла - у адзінстве, а раздробленасць - шлях да слабасці і гібелі.