Новая кіруючая кааліцыя Германіі пачала сваю гісторыю адносін з Масквой з дыпламатычнага канфлікту. З Берліна выслалі двух расійскіх дыпламатаў, абвінавачаных у дачыненні да забойства грамадзяніна Грузіі Зелімхана Хангошвілі два гады таму. Германія традыцыйна з'яўляецца адным з ключавых ігракоў ва Усходняй Еўропе, таму пытанне адносін Масквы і Берліна пры новым урадзе Олафа Шольца для краін рэгіёну з'яўляецца ключавым. У прыватнасці, у Мінску абмяркоўваюць, як новая палітычная канфігурацыя ў Бундэстагу паўплывае на палітыку ФРГ у дачыненні да Беларусі.
Вялікая кааліцыя ў складзе ХДС і СДПГ, якая дамінавала на нямецкай палітычнай сцэне на працягу кіравання Ангелы Меркель, распалася. Замест яе прыйшла кааліцыя "Святлафор" у складзе СДПГ, свабодных дэмакратаў і "зялёных".
Новы палітычны расклад наўрад ці можна лічыць спрыяльным для афіцыйнага Мінска.
З аднаго боку, СДПГ, якая дамінуе ў новай кааліцыі, мае рэпутацыю партыі, якая традыцыйна праводзіць найбольш умераную і прагматычную ўсходнюю палітыку, якая закранае адносіны як з Расіяй, так і з Беларуссю.
Аднак на гэтым добрыя навіны заканчваюцца.
Два іншыя партнёры па кааліцыі, свабодныя дэмакраты і зялёныя, вядомыя сваёй крытыкай мяккай усходняй палітыкі, якой традыцыйна прытрымліваюцца дзве найбуйнейшыя нямецкія партыі, і асабліва СДПГ.
Свабодныя дэмакраты - партыя жорсткага еўра-атлантычнага выбару, арыентаваная на альянс з ЗША. Адпаведна, у знешняй палітыцы яна таксама будзе трансляваць гэтыя ўстаноўкі, якія прадугледжваюць "стрымліванне" Расіі, а таксама ціск на "недэмакратычныя" рэжымы на постсавецкай прасторы, да якіх, несумненна, адносіцца і Беларусь.
Трэці партнёр па кааліцыі, "зялёныя", з'яўляюцца каштоўнасна матываванай партыяй, якая падтрымлівае заходні леваліберальны мэйнстрым з акцэнтам на экалагічнай праблематыцы.
Зразумела, што для "зялёных" і Беларусь, і Расія выступаюць у якасці ідэалагічных антыподаў і ці ледзь не "Карфагена", які павінен быць разбураны.
Сітуацыя пагаршаецца тым, што пасаду кіраўніка МЗС атрымала якраз прадстаўніца "зялёных" Анналена Бербок, якая ўжо зрабіла шэраг даволі рэзкіх заяў. Пакуль яны ў асноўным тычацца расійска-германскіх адносін.
У прыватнасці, у чарговы раз пачалі згушчацца хмары над шматпакутным Паўночным патокам-2, які з'яўляецца ўпадабанай мішэнню для нямецкіх «зялёных».
Можна не сумнявацца, што гэты падыход будзе спраецыраваны і на Беларусь. Уласна кажучы, пацверджанняў доўга чакаць і не прыйшлося.
У нямецкім урадзе ўжо заявілі, што не разглядаюць прэзідэнта Беларусі Аляксандра Лукашэнку ў якасці легітымнага кіраўніка беларускай дзяржавы.
Вядома, кааліцыйны характар урада Германіі азначае, што ні "зялёныя", ні свабодныя дэмакраты не змогуць рэалізаваць свой жорсткі знешнепалітычны курс у поўнай меры. Але і разлічваць на тое, што сацыял-дэмакраты будуць неяк асабліва садзейнічаць яго змякчэнню, таксама не варта. Таму што ўсе палітычныя сілы Германіі, у тым ліку СДПГ, салідарныя ў сваіх негатыўных ацэнках таго, што адбылося ў Беларусі ў жніўні 2020 года, а таксама ўсёй наступнай палітыкі беларускіх уладаў.
Тым часам беларускія эксперты, набліжаныя да МЗС рэспублікі і платформы "Мінскі дыялог", працягваюць настойваць на патэнцыйнай асаблівай ролі Германіі ва ўрэгуляванні беларускага крызісу. Нядаўнія перамовы Лукашэнкі з Меркель былі ўспрынятыя ў Мінску з дрэнна схаванай радасцю: менавіта Германію беларуская ўлада хацела б бачыць у якасці галоўнага перагаворшчыка па міграцыйнай праблеме.
Прыхільнікі беларускай шматвектарнасці заўсёды разглядалі Германію як процівагу не толькі Расіі, але і ЗША, якія ў афіцыйнага Мінска былі на падазрэнні як асноўны арганізатар "каляровых рэвалюцый".
Наадварот, Германія ў Мінску заўсёды мела добрую рэпутацыю як краіна, прасоўванне "мяккай сілы" якой не стварае пагрозы стабільнасці існуючай палітычнай сістэме.
Сапраўды, да жніўня 2020 года Германія праводзіла ў дачыненні да афіцыйнага Мінска "разумеючую" палітыку, накіраваную на збліжэнне краіны з ЕС без змены палітычнага рэжыму.
Аднак гэтая палітыка так ці інакш засноўвалася на адказных саступках з боку беларускіх уладаў, якія прадугледжвалі абмежаваную палітычную лібералізацыю, асабліва ў дачыненні да гульцоў і структур, якія праводзілі ў Беларусі інтарэсы калектыўнага Захаду.
Цярпімасць Германіі ў дачыненні да афіцыйнага Мінска грунтавалася на перакананні, што беларускі палітычны рэжым так ці інакш мяняецца і эвалюцыянуе ў бок дэмакратыі і «еўрапейскіх каштоўнасцяў».
Сёння беларускаму боку ў гэтым сэнсе няма чаго прапанаваць Берліну. Той далікатны кампраміс, на якім трымаліся беларуска-германскія адносіны, быў поўнасцю знішчаны палітычным штармом 2020 года.
Больш за тое, сёння афіцыйны Мінск паслядоўна множыць свае «грахі» у вачах калектыўнага Захаду, неад'емнай часткай якога з'яўляецца Германія. Разгром празаходняй сеткі ўплыву, узмацненне жорсткасці заканадаўства па супрацьдзеянні экстрэмізму, пад дзеянне якога трапіла большасць празаходніх інфармацыйных рэсурсаў, скандальная пасадка самалёта Ryanair, міграцыйны крызіс на беларуска-польскай мяжы - усе гэтыя дзеянні наўрад ці здольныя пераканаць Германію ў тым, што ад палітыкі санкцыйнай пугі пара вяртацца да палітыкі палітычнага перніка.
Разлікі ж на тое, што меркаванні прагматызму, у канчатковым рахунку, прымусяць Германію пайсці на саступкі беларускаму боку, таксама выглядаюць беспадстаўнымі.
У Мінску традыцыйна пераацэньваюць ступень "прагматычнасці" заходніх палітыкаў і іх гатоўнасці ахвяраваць уласнымі каштоўнаснымі ўстаноўкамі ў імя гэтага "прагматызму".
Зрэшты, нават калі глядзець з пазіцыяў вузкага "прагматызму", то і тут козыраў у Беларусі не так шмат. Эканамічна Германія ад Беларусі ніяк не залежыць і, наадварот, сама валодае шырокім наборам інструментаў для эканамічнага ціску.
Пагроза перакрыць газаправод «Ямал-Еўропа» таксама не зрабіла асаблівага ўражання на Берлін, затое здольная абвастрыць адносіны з Масквой.
Нават міграцыйны крызіс аказаўся, у канчатковым рахунку, слабым аргументам з-за нязначнасці патоку мігрантаў праз Беларусь.
Што ж да страху калектыўнага Захаду, што Беларусь можа канчаткова сысці ў зону ўплыву Расіі, то і яго пераацэньваць не варта. На заходніх ускраінах былога СССР зараз пануе атмасфера стратэгічнага пата, калі ні Расія, ні Захад не гатовыя да рэзкіх крокаў.
Вядома, Германія пры новым урадзе працягне сачыць за станам спраў у Беларусі і нават можа падтрымліваць нейкія абмежаваныя кантакты з беларускім урадам. Аднак разлічваць на пацяпленне сапраўды не варта.