Прэзідэнт Беларусі Аляксандр Лукашэнка вызначыўся на тыдні шэрагам гучных публічных заяў. Лукашэнка адмовіўся ад нейтралітэту ў выпадку аднаўлення вайны на ўсходзе Украіны, дапусціў размяшчэнне ў Беларусі ядзернай зброі і, нарэшце, прызнаў Крым «дэ-юрэ і дэ-факта расійскім». Аналітычны партал RuBaltic.Ru разабраўся, ці азначаюць словы Лукашэнкі, што з палітыкай шматвектарнасці скончана назаўжды і Беларусь канчаткова паварочваецца ў бок Расіі.
Канец шматвектарнасці?
Рыторыку Аляксандра Лукашэнкі можна расцэньваць дваяк.
З аднаго боку, яна выглядае як канчатковая адмова ад палітыкі шматвектарнасці на карысць саюза з Расіяй. Выказванні беларускага лідэра гучаць як публічная дэкларацыя саюзніцтва з Масквой.
Вельмі характэрныя выказванні Лукашэнкі наконт гіпатэтычнага расійска-ўкраінскага канфлікту. Беларускі лідэр гаворыць аб тым, што ён быў бы ў курсе любых ваенных планаў Расіі адносна Украіны і запэўніў, што ў выпадку чаго Беларусь будзе зразумела на чыім баку.
Такім чынам, беларускі лідэр, бадай, упершыню адышоў ад нейтральна-ўхілістай пазіцыі ва ўкраінскім пытанні, якой ён прытрымліваўся з 2014 года, і заявіў аб гатоўнасці Беларусі быць заходнім ваенным фарпостам Расіі.
Характэрная таксама ў гэтай сувязі інфармацыя аб запланаваных на наступны год сумесных з РФ вучэннях "па прыкрыцці паўднёвых межаў Беларусі".
Аляксандр Лукашэнка фактычна агучыў галоўны кашмар заходніх і ўкраінскіх стратэгаў - "беларускі балкон" ператвараецца ў стратэгічны плацдарм Расіі, які навісае над Украінай і ўпіраецца ва ўсходні фланг НАТА.
Зрэшты, ведаючы здольнасць беларускага палітычнага класа да лавіравання і манеўравання, наўрад ці варта прымаць гэтыя выказванні за чыстую манету. Гучныя словы гаворыліся ў Мінску не раз, аднак іх практычныя следствы, як правіла, аказваліся больш сціплымі.
Больш за тое, асноўнай мэтай сказанага можа быць не толькі жаданне спадабацца Расіі.
Гэта можа быць і чарговы сігнал для Захаду, няхай і апрануты ў жорсткую рыторыку.
У Мінску не хаваюць, што хацелі б аднаўлення прамых кантактаў з Захадам і актыўна выкарыстоўваюць міграцыйны крызіс, які ўзнік на беларуска-польскай мяжы, для прасоўвання гэтай думкі.
Пакуль, аднак, гэтая мэта застаецца недасяжнай, і нават нядаўнія тэлефонныя перамовы Лукашэнкі з Меркель не прынеслі якіх-небудзь зрухаў у пытанні прызнання беларускага кіраўніцтва на Захадзе.
Таму нельга выключаць, што ў Мінску вырашылі зайсці з козыраў і прыстрашыць Захад галоўным страхам: канчатковым сыходам Беларусі ў зону ваенна-палітычнага дамінавання Расіі, з адпаведнымі наступствамі для ўсходняга флангу НАТА і Ўкраіны.
Дрэнныя англасаксы - добрая Еўропа
Характэрныя развагі Аляксандра Лукашэнкі аб імкненні Вялікабрытаніі і ЗША разам з Польшчай разбурыць ЕС.
Падобны клопат аб ЕС, які рыхтуецца выкаціць супраць Беларусі пяты пакет санкцый, на першы погляд выглядае дзіўным.
Разам з тым, гэтыя словы Аляксандра Лукашэнкі цалкам адпавядаюць ранейшаму знешнепалітычнаму курсу Беларусі на заходнім напрамку, дзе стаўка звычайна рабілася на ўзаемадзеянне з краінамі "старой" Еўропы, перш за ўсё, Аўстрыяй і Германіяй.
Адносіны Лукашэнкі з ЗША і Вялікабрытаніяй заўсёды былі цяжкімі. Пэўным выключэннем стала кадэнцыя "прагматычнага" Трампа, адміністрацыя якога актыўна нарошчвала ўзаемаадносіны з Беларуссю і нават падтрымлівала Мінск у яго "нафтавым" супрацьстаянні з Масквой, абяцаючы танную амерыканскую нафту ў якасці альтэрнатывы расійскай.
Пры Трампе нават планавалася поўнамаштабнае аднаўленне функцыянавання пасольстваў з абменам пасламі, чаго не было з 2008 года. Аднак потым у Беларусі здарыўся палітычны крызіс, а пасля змены прэзідэнта ЗША ўсе дасягненні эпохі Трампа апынуліся фактычна абнулены і вярнуліся на "датрампаўскі" ўзровень.
Гэтак жа Польшча заўсёды была для Беларусі складаным партнёрам, і нават у эпоху росквіту шматвектарнасці беларуска-польскія адносіны заставаліся нацягнутымі. Варшава не хавала сваёй падтрымкі беларускай апазіцыі і ўзаемадзейнічала з афіцыйнымі ўладамі адкрыта неахвотна.
Сёння Беларусь спрабуе выкарыстаць супярэчнасці польска-еўрапейскіх і еўрапейска-амерыканскіх адносін, заяўляючы аб сваёй падтрымцы ЕС супраць "злых" англасаксаў і Польшчы.
Ідэю аб тым, што ў адносінах з Захадам стаўку трэба рабіць, перш за ўсё, на "старую" Еўропу і асабліва Германію, даўно агучваюць блізкія да беларускага МЗС эксперты.
Невыпадкова і ў рамках міграцыйнага крызісу Мінск імкнецца да прамога ўзаемадзеяння з Берлінам праз галаву Варшавы.
Аднак ёсць адчуванне, што беларускія ўлады і эксперты моцна перабольшваюць ступень еўрапейска-амерыканскіх і еўрапейска-польскіх супярэчнасцей.
Ва ўсякім разе, пакуль нішто не паказвае на тое, што гэтыя супярэчнасці могуць неяк змяніць палітыку тых ці іншых заходніх гульцоў у дачыненні да афіцыйнага Мінска.